فشار خون در سالمندان

بیشترین علت سکته های مغزی در دوران سالمندی و از مهمترین عوامل خطر بیماریهای قلبی عروقی که باعث تغییر در میزان کیفیت زندگی سالمندان میشود، پر فشاری خون یا فشار خون در سالمندان است.

پرستار سالمند میتواند با پایش های منظم، از آسیب های بیشتراین بیماری جلوگیری کند زیرا زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ از جمله ﺑﻴﻤﺎریها و ﻋﻮارض ﻧﺎﺷﻲ از آنها ﻗﺮار دارد ﻛﻪ با تشخیص و درمان به موقع آنها میتوان کیفیت سطح زندگی سالندان را افزایش داد.

در این مطلب میخواهیم به کنترل فشار خون در سالمندان که یکی ازعلائم حیاتی بدن است و شیوع آن با افزایش سن بالا میرود بپردازیم پس با ما همراه باشید.

بیماری فشار خون در سالمندان چیست؟

فشار خون بالا یا پایین در سالمندان به عملکرد قلب بستگی دارد یعنی وقتی قلب خون را با فشار بالا پمپاژ می کند و خون با سرعت بالا در کانال های باریک جریان می یابد، فشار خون نیز افزایش می یابد. اگر قلب ضعیف کار کند پمپاژ ضعیف، سرعت فشار خون کاهش می یابد.

اگر بخواهیم یک مشخصه مهم برای پرفشاری خون عنوان کنیم، قطعا می توان به بی علامتی این بیماری اشاره کرد. “فشار سیستولیک” به بالاترین میزان فشار خون گفته می شود که در واقع این فشار باعث می شود که با انقباض ماهیچه قلب خون از قلب به سایر نقاط بدن فرستاده شود. در مقابل “فشار دیاستولیک” به کمترین میزان فشار خون، گفته می شود که فشار بین ضربان های قلب به حساب می آید و مربوط به زمان استراحت قلب است.

فشار خون نرمال و طبیعی، به فشار سیستولیک پایین تر از 120 و فشار دیاستولیک پایین تر از 80 گفته می شود. اگر فشار سیستولیک بالاتر 140 و دیاستولیک بیشتر از 90 باشد، فشار خون بالا است و نیاز به بررسی دارد. البته میزان فشار خون در افراد، در اثر موارد مختلف می تواند افزایش یا کاهش پیدا کند. اگر فردی یک هفته به صورت مداوم فشار خونش را چک کرد و هر روز بالاتر از محدوده ی نرمال و طبیعی بود، جهت پیگیری باید به پزشک مراجعه کند تا به صورت تخصصی تحت بررسی قرار گیرد. استفاده از خدمات پرستاری می‌تواند در جهت آشکارسازی بیماری فشار خون در سالمندان بسیار کمک کننده باشد.

انواع فشار خون در سالمندان

متاسفانه تاکنون علل اصلی فشار خون بالا به طور کامل شناسایی نشده است و فشار خون بالا در سالمندان زمانی رخ می دهد که فرد دچار حملات قلبی و سکته شود. به طور کلی دو نوع فشار خون در سالمندان وجود دارد که شامل فشار خون اولیه و ثانویه می شود.

فشار خون پایه یا اولیه: فشار خون اولیه فشار خونی است که با افزایش سن بدون هیچ دلیل مشخصی افزایش می‌یابد.

فشار خون ثانویه: فشار خون ثانویه به افزایش ناگهانی فشار خون بالاتر از سطح پایه گفته می شود که معمولاً با موارد زیر همراه است: داشتن تومور غده فوق کلیوی، تغییرات عروقی مادرزادی همراه با مشکلات کلیوی، مصرف غیرقانونی مواد مخدر، مانند آمفتامین ها و کدئین، مصرف داروهای سرماخوردگی و …

علائم فشار خون در سالمندان

سالمندان باید از تغییرات ناگهانی در فشار خون خود آگاه باشند تا با مدیریت مناسب فشار خون به حفظ سلامتی خود کمک کنند و در صورت لزوم به پزشک مراجعه کنند و ممکن است فشار خون با علامت و در برخی موارد بدون علامت در فرد بروز کند. 

یکی از علائم فشار خون میتواند سر درد باشد برخی سالمندان ممکن است که احساس سر درد شدیدی را در قسمت پشت سر تجربه کنند که نباید آنرا نادیده بگیرند و میتواند نشانه افزایش فشار خون باشد مشکلات بینایی نیز یکی دیگر از علائم آن است سالمندان ممکن است تاری در دید و مشکلات بینایی را تجربه کنند و نسبت به نور حساسیت داشته باشند و باید برای این مورد به پزشک برای ارزیابی آن مراجعه کرد بعلاوه سرگیجه، حالت تهوع و درد در قفسه سینه نیز میتواند از علائم فشار خون بالا باشد.

علل فشار خون بالا در سالمندان

برخی دلایل هستند که فرد در سن بالا دچار فشار خون و تشدید آن میشود این علت ها شامل موارد زیر است

داشتن استرس بسیار، سن بالای 65 سال ،سابقه بیماری فشار خون در خانواده، اختلال و بی نظمی در خواب،مثرف بیش از اندازه الکل و قهوه، سیگار کشیدن، مصرف بیش از اندازه نمک در برنامه غذایی، مصرف کم سبزیجات و بیماری هایی مثل مشکلات کلیوی و دیابت میتوانند از دلایل فشار خون بالا در سالمندان شوند.

درمان فشار خون سالمندان در منزل

تغییر دادن سبک زندگی برای کنترل فشار خون بالا در سالمندان موثر است. داشتن یک سبک زندگی سالم در منزل می تواند نیاز به داروهای ضد فشار خون را در افراد سالخورده کاهش دهد یا به تاخیر بیاندازد. برخی از تغییرات سبک زندگی که می تواند به کاهش فشار خون سالمند کمک کند عبارتند از:

1- کاهش وزن

خطر ابتلا به فشار خون بالا در افراد چاق بیشتر است. موثرترین راه برای کم کردن آن کاهش وزن است و یکی از مهمترین درمان های فشار خون بالا در سالمندان است.

2- ورزش منظم

ورزش منظم بهترین راه برای کاهش چربی و کاهش فشار خون است. 30 دقیقه ورزش منظم می تواند فشار خون را تا حدود 5 تا 8 میلی متر جیوه کم کند.

3- کنترل منظم فشار خون در خانه

پرستار در منزل تهران با اندازه گیری فشار خون در خانه می تواند از استرس های غیرضروری که ممکن است برای سالمند اتفاق بیفتد؛ جلوگیری کند.

4- کاهش مصرف سدیم

اکثر مردم در روز حدود 3400 میلی گرم سدیم مصرف می کنند در حالی که ایده آل ترین میزان مصرف روزانه سدیم 2300 میلی گرم است. ولی برای سالمندان مبتلا به فشار خون بالا کمتر از 1500 میلی گرم این مقدار در نظر گرفته می شود.

5- داشتن تغذیه سالم

برای پیشگیری و کنترل فشار خون بالا، اجتناب از غذاهای حاوی سدیم، چربی اشباع شده و کلسترول بسیار مهم است.

6- افزایش مصرف پتاسیم

افزایش دریافت پتاسیم به تنظیم ضربان قلب و مقابله با اثرات سدیم در بدن کمک می کند. غذاهای غنی از پتاسیم برای فشارخون در سالمندان عبارتند از:

• میوه ها: موز، زردآلو، خربزه، آووکادو
• سبزیجات برگ سبز: اسفناج و کلم پیچ
• سیفی جات: سیب زمینی شیرین
• غذاهای دریاایی: ماهی تن و سالمون
• آجیل و حبوبات

7- اجتناب از مصرف الکل

با مصرف کردن الکل آسیب زیادی به بدن وارد می شود پس بهتر است سالمند شما در این سنین از آن پرهیز کند.

8- ترک سیگار

کشیدن سیگار در این سن می تواند فشار خون را بالا ببرد. برای داشتن فشار خون طبیعی باید از استعمال دخانیات خودداری کرد.

9- کنترل استرس

هورمون استرس یا کورتیزول باعث انقباض عروق و افزایش شدید فشار خون می شود. پرخوری، کم خوابی و حتی مصرف بیش از حد مواد مخدر و الکل از نشانه های استرس در افراد است.

درمان فشار خون در سالمندان با دارو درمانی 

پروتکل درمانی در افراد مختلف متفاوت است. در افراد معمولی که بیماری های دیگر ندارند فشار باید به کمتر از ۹۰/۱۴۰ برسد اما کسانی که به دیابت و بیماری های کلیوی مبتلا هستند، لازم است فشار خونشان را به ۸۵/۱۳۰ برسانند. فشار خون به طور عمده با استفاده از تغییر شیوه زندگی بیماران و سپس با استفاده از دارو درمانی بهبود می یابد. 

درمان فشار خون و کنترل آن یکی از مهم‌ترین روش‌های مراقبت از بیمار سکته مغزی در منزل است. پس اگر فردی سکته مغزی کرد و می‌خواهید از او به درستی مراقبت کنید باید همیشه فشار خون وی را بررسی و کنترل کنید. برای همین پرستار بیمار اعزام شده هر روز فشار خون بازمانده سکته مغزی را می‌گیرد و داروهای مورد نیاز وی را به او می‌دهد.

بعد از تغییر شیوه زندگی داروهای زیر نیز می توانند به کنترل فشار خون در سالمندان کمک کننده باشد:

هیدروکلروتیازید

یکی از داروهایی است که در ابتدای این بیماری به سالمندان داده می شود. این دارو باعث افزایش حجم ادرار می شود. بنابراین توصیه می شود، سالمندان این دارو را در صبح مصرف کنند تا از بروز مشکلات مربوط به خواب جلوگیری شود.

کاپتوپریل

کاپتوپریل جهت کاهش فشار خون بالا و دیگر بیماریهای قلبی مورد استفاده قرار میگیرد. بهتر است، اولین مصرف دارو را شب پیش از خواب شروع کرد زیرا امکان سرگیجه در اولین نوبت مصرف وجود دارد. اکثرا توصیه شده این دارو صبح ها مصرف شود زیرا احتمال فراموش کردن آن کمتر است. در صورت تجویز بیش از یک قرص در روز، قرص ها را باید با فاصله مناسب و یک اندازه (هر ۱۲ ساعت یا هر ۸ ساعت) مصرف کرد.

لوزارتان

لوزارتان جزء داروهای پر مصرف قلبی در ایران است که یکی از علل استفاده ی زیاد آن تاثیر بسیار خوبی است که بر فشار خون نرمال دارد. مصرف این دارو به صورت منظم باعث تاثیرگذاری بهتر و بیشتر آن میگردد، پرستار سالمند در منزل برای مصرف این دارو زمان مشخصی را در روز تعیین میکند. همچنین مصرف این دارو می تواند احتمال بروز عوارضی همچون سرگیجه و از حال رفتن را تشدید کند، به همین دلیل، این سالمندان نیازمند مراقبت و توجه خاصی هستند.

اعداد روی دستگاه های فشارخون سالمندان را بشناسیم

اگر از آن دسته افرادی هستید که هرگز از دستگاه های فشار خون ( فشار سنج ) برای سالمندان خود استفاده نکرده اید و قصد دارید از فشار سنج برای مراقبت از خانواده خود استفاده کنید در نظر داشته باشید که هر بار که فشار خون خود را اندازه گیری می کنید، دو عدد را روی صفحه نمایش فشار خون می بینید، مثلاً عدد 120 روی 80 یا 12 روی 8. عدد بالا به معنی 12 فشار خون بالا و عدد پایین به معنای 8 فشار خون پایین است.

نکته مهم: فشار خون طبیعی در بزرگسالان و سالمندان بین 12 تا 8 است. برای دانش بهتر می‌توانید جدول فشار خون نرمال در رده‌های مختلف سنی را مشاهده کنید.

سخن آخر

ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﻤﺎران ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن بالا، در ﺳﺎلهاي اﺧﻴﺮ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ، اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ از این رو سالمندان نیازمند ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی منظمی، در جهت ﺷﻨﺎﺳﺎیی ﻧﻴﺎزﻫﺎی آﻧﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوتهای ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ، اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ هستند. کمک یک پرستار در منزل می‌تواند به درمان فشار خون در سالمندان سرعت بخشد و کیفیت زندگی او را بهبود بخشد.