روانشناسی نقاشی کودکان

بارها برایمان پیش آمده است که کودکان تمایلی نداشته یا نتوانند آنچه را که در درونشان احساس می‌کنند  به طور قابل فهمی با ما بزرگترها در میان بگذارند. بسیاری از والدین راه‌های مختلفی را برای داشتن رابطه‌ای صمیمی با کودکشان امتحان کرده‌اند. اما نتوانستند درک صحیحی از وضعیت عاطفی او داشته باشند. در این مواقع احساس ناامیدی به سراغشان می‌آید. اما دیگر نگران نباشید چون با روانشناسی نقاشی کودکان خود به بسیاری از نیاز‌ها و احساسات دورنی او پی می‌برید. پرستار کودک در تهران علاوه بر مراقبت از کودک در منزل، با مهربانی کودکتان را به کشیدن نقاشی تشویق می کند.

چرا روانشناسی نقاشی کودکمان مهم است؟

برای کودکان صحبت کردن در مورد احساساتی مانند اندوه، عصبانیت، شرم و … ناشناخته و دشوار است. اما چگونه می‌توانیم به وجود این احساسات در کودکمان پی ببریم؟ نقاشی کردن به فرزند شما اجازه می‌دهد تا احساسات درونی‌اش را ابراز کند یا آنچه را که ممکن است به طور شفاهی به اشتراک نگذارد را افشا کند. بیان هنری و شیوه نقاشی کشیدن فرزندتان می‌تواند مفهوم واضح تری از مبارزه درونی‌اش به شما ببخشد، بینشی که به شما در هدایت و تربیت او کمک می‌کند.

همچنین در کودکان اوتیسم بر اساس پژوهش های صورت گرفته هنردرمانی و آموزش نقاشی توسط مادر یا پرستار کودک اوتیسم تاثیر بسیار مثبتی بر تعاملات اجتماعی کودکان مبتلا به اوتیسم دارد.

کودک از طریق روش‌های مختلفی ارتباط برقرار می‌کند. ارتباط کلامی فقط بینش ناچیزی را در ذهن هر کس ارائه می‌دهد. تجزیه و تحلیل نقاشی کودکان ممکن است درک عمیق‌تری از وضعیت روحی، روانی و شخصیت وی داشته باشد. همچنین به والدین و درمانگران سر نخی می‌دهد تا به کودک در موقعیت‌های دشوار و استرس زا کمک کنند.

ما اغلب برای درک فرزندان خود کاملاً به ارتباط کلامی وابسته هستیم. با این حال، این تنها 10 درصد توانایی انسان در برقراری ارتباط را تشکیل می‌دهد. مطالعه سایر اشکال ارتباطی برای والدین از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا کودکان اغلب از احساسات خود آگاه نیستند.

علاوه بر این، کودکان خردسال ممکن است هنوز به اندازه کافی مهارت حرف زدن را نداشته باشند. مطالعه نقاشی کودکان می‌تواند روشی مناسبی برای درک ذهنیت او باشد. به او وسایل رنگ آمیزی مانند یک کتاب نقاشی و رنگ آمیزی با مجموعه‌ای از مداد رنگی یا  آب رنگ‌ اختصاص دهید. به رنگ‌ها، خطوط و اشکالی که به کار می‌برد توجه کنید. مطمئناً این روش می‌تواند چیزهای زیادی در مورد او به شما بگوید.

درمانگران همچنین بر این باورند که نقاشی راهی مناسب برای بیان استرس و یافتن تسکین در زمان‌های سخت است. پزشکان تا به حال در معالجه مشکلاتی مانند خیس کردن تختخواب، مکیدن انگشت شست و لکنت از طریق هنر درمانی موفق بوده‌اند. پرستار کودک در منزل در حین مراقبت و نگهداری از کودکان با کشیدن نقاشی همراه با آنها به افزایش خلاقیت کودک کمک می‌کنند.

برداشت اول از روانشناسی نقاشی کودکان

اولین نگاه به نقاشی فرزند شما گاهی اوقات می‌تواند احساسات او را نشان دهد. به تصویر نگاه کنید و ببینید که چه احساسی دارید. آیا به نظر می‌رسد که او افسرده یا آشفته است؟ پاسخ به این سؤال اولین سرنخ شما را برای دستیابی به تفکرات فرزندتان رقم خواهد زد.

رنگ‌ها

کودکان با بزرگ شدن در معرض طیف گسترده‌ای از تجربیات و عواطف قرار می‌گیرند. هر آنچه که با آنها روبرو می‌شود هیجان انگیز و جدید است. پاسخ یک کودک سالم به تمام این اطلاعات و ورودی‌های حسی این است که از طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها در نقاشی‌های خود استفاده کند.

هرچه کودک شما از رنگ‌های بیشتری استفاده کند، در زندگی خوشحال‌تر و هیجان زده تر خواهد بود. رنگ‌ها همچنین در بیان بهتر احساسات کمک می‌کنند. به این صورت که استفاده بیش از حد از یک رنگ خاص ممکن است نشانگر یک وضعیت عاطفی کودک باشد که مطابق با یافته‌های روانشناسی رنگ است.

انتخاب رنگ می‌تواند قابل توجه باشد:

• رنگ سیاه و بنفش حاکی از تسلط است و می‌تواند مورد استفاده کودکی قرار گیرد که نسبتاً خواستار سلطه‌گری است. آبی در کودکانی که طبیعتی دلسوز دارند استفاده می‌شود.
• رنگ قرمز رنگ هیجان است. ممکن است مخصوصاً در کودکانی مورد استفاده قرار گیرند که نمی‌خواهند چیزی را از دست بدهند و یکی از محبوب ترین رنگ‌ها در بین کودکان است.
• صورتی نیاز به عشق و قدردانی را نشان می‌دهد و مورد علاقه دختران است
• سبز رنگ کسانی است که دوست دارند متفاوت باشند و هنرمندانه و باهوش هستند.
• زرد همچنین نشان دهنده هوش و طبیعتی گرم است

کامل بودن نقاشی

اگر كودك نقاشی خود را ناقص بگذارد یا خطوط ناکاملی بكشد، ممکن است نیاز به تشویق داشته باشد. چنین نقاشی‌هایی به کودک خردسال و ناامن اشاره دارد. نقاشی‌های ناقص همچنین ممکن است نشانه‌ای از یک شخصیت تکانشی به طور گاه به گاه باشد. اما اگر این الگوی برای مدت زمان طولانی‌تری ادامه یابد، والدین ممکن است نیاز به گفتگو با یک روان شناس کودک باشند. پاک کردن و تصحیح بیش از حد بسیار ممکن است سطح اضطراب بالایی را نشان دهد. در مقابل، تزئین بیش از حد ممکن است نشانه نیاز کودک به توجه بیشتر باشد.

مکانهایی از صفحه که کودک نقاشی را شروع می کند

جایی در صفحه که کودک شروع به نقاشی می‌کند، می‌تواند وضعیت ذهنی او را نشان دهد. اما این امر در مورد کودکان بزرگتر که مهارت حرکتی بهتری دارند بیشتر صدق می‌کند. کودکی که در سمت چپ صفحه نقاشی می‌کند، خجالتی و درونگرا است. همچنین می‌تواند به معنای این باشد که کودک به دنبال حضور یک فرد بالغ دلسوز، یا یک مادر مهربان و روشن فکر یا یک شخصیت پدر است. اگر کودک از سمت راست نقاشی کند، نشان دهنده این است که او تمایل به برقراری ارتباط دارد با دیگران دارد و کودکی خوش برخورد است.

علاوه بر این سمت چپ صفحه به طور سنتی با گذشته و با نحوه پرورش کودک همراه است. نشان دهنده تأثیر نقش مادران روی کودک است. سمت راست مربوط به بهره‌ وری در آینده و نیاز به برقراری ارتباط. این سمت با نقش پدران در ارتباط است. کودکی که در نقاشی خود اندازه اشکال را خوب و به طور برجسته می‌کشد، متعادل و مطمئن به حساب می‌آید. در مقابل، چهره‌های کوچکی که در لبه پایین کاغذ یا در گوشه‌ای کشیده شده‌اند احساس ناکافی بودن یا عدم امنیت خود را ابراز می‌کنند.

درک معانی نقاشی کودکان شما چگونه است؟

هنگام تفسیر نقاشی کودکان ، داشتن زمینه‌ی قبلی از كودك بسیار حائز اهمیت است. باید بدانیم که هر کدام از اشکال و تصاویر نقاشی کودکان معنی و تفسیری خاص دارند و باید با داشتن علم و دانش کافی به منظور کودک پی برد. در ادامه به روان شناسی چند مورد از اشکال شایع در نقاشی کودکان می‌پردازیم:

روانشناسی خانه ها در نقاشی کودکان

تئوری‌های زیادی در مورد بیان بچه‌ها هنگام ترسیم خانه‌ها و اشیاء بی جان دیگر مانند رنگین کمان و خورشید وجود دارد. با این حال، شکل خانه یکی از اولین نقاشی‌هایی است که بچه‌ها می کشند.

به طور كلی وقتی كودك خانه ای می‌كشد، چگونگی نحوه زندگی در خانه خود را ترسیم می‌كند. برای کودکانی که تجربیاتی منفی و خشونت در خانواده داشته‌اند، خانه می‌تواند برایشان مانند یک زندان باشد. با رشد کودکان، آنها جزئیات بیشتری را به یک خانه اضافه می‌کنند. اگر به دقت به تصویر خانه کودک خود نگاه کنید، تعداد (یا عدم وجود) پنجره‌ها می‌تواند بینش بیشتری را به شما ارائه دهد.

تعداد نامنظم پنجره‌ها ممکن است باز بودن در برقراری ارتباط با مردم را نشان دهد. کودکانی که به راحتی با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند و روابط متقابل اجتماعی خوبی دارند، احتمالاً یک پیاده روی معمولی را به سمت درهای جلو خانه می‌کشند که نشان دهنده وجود راهی به سمت خانه است. در حالی که ممکن است کودکانی که ارتباط با دیگران برایشان دشوار است، حتی چنین راهی را به سمت خانه خود نکشند. کشیدن جزئیات عادی‌تر خانه به طور معمول به معنای نمایش مثبت‌تر از خانواده آنها است.

روانشناسی هیولا در نقاشی در خونه ها

به طور کلی، خون آشام‌ها و هیولا نمایانگر یک موجود قدرتمند هستند. اگر شخصیت مرکز طراحی باشد، این به معنای آن است که کودک آرزو می‌کند که به طور قدرتمندی دیده شود، اما می‌تواند برخی از اضطراب‌های قابل توجه  او را نیز نشان دهد.

مورد دیگری که باید به آن توجه کنیم، چیزی است که به او آموزش داده شده است. اگر به کودک گفته شد كه شخصی را ترسیم كند و آنها هیولایی را ترسیم كنند، این می‌تواند نشان دهنده یک دیدگاه منفی باشد. اگر کودک صرفا به طور اتفاقی آن را رسم کند، می‌توان آن را به عنوان میل به قدرتمندتر شدن یا ارعاب  در نظر گرفت.

معنی نقاشی کودکان شما می‌تواند به شما بینش ارزشمندی از وضعیت ذهنی او بدهد. همچنین می‌تواند در مورد هر نوع تجربه جسمی و حتی گاهی عاطفی که او، شما را در جریان بگذارد.

روانشناسی خورشید در نقاشی کودکان

کشیدن یک خورشید زرد رنگ می‌تواند به معنای داشتن یک زندگی شاد و رضایت بخش باشد. به طور معمول، کودکان دوست دارند درباره نقاشی‌های خود را توضیح دهند. بنابراین والدین می‌توانند با پرسیدن از کودکان درباره جزئیات نقاشیانشان به بینش باورنکردنی بدست آورد. اما، به طور کلی، تصویری از یک خورشید کامل نشانه‌ای است از اینکه کودک خوشحال است و دیدگاه مثبتی از جهان دارد. کشیدن یک خورشید، که در گوشه بالایی یک نقاشی کشیده شده است، می‌تواند نشانگر اضطراب در کودکان است. یک خورشید کوچک که به سختی در یک آسمان ابری دیده می‌شود، می‌تواند نشانه‌هایی از افسردگی و حتی احساس ناامیدی در آنها باشد.

روانشناسی رنگین کمان در نقاشی کودکان

رنگین کمان‌های رنگارنگ عموماً پیام‌های مثبتی به همراه داشته و توسط کودکانی که دیدگاه‌های مثبتی دارند، در نقاشی‌ها کشیده می‌شود.

استفاده بیش از حد از یک رنگ در نقاشی کودکان نشانه چیست؟

استفاده غالب یا استفاده بیش از حد از یک رنگ خاص می‌تواند چیزهای زیادی درباره روحیه بچه‌های ما به ما بگوید. آبی نشان دهنده احساس افسردگی و قرمز بیانگر عصبانیت است. اما همیشه ممکن است اینگونه نباشد. برخی از کودکان ترجیح می‌دهند از یک رنگ خاص استفاده کنند و ممکن است از آن برای جایگزینی دیگر رنگ‌های طبیعی استفاده کنند. در صورت مشاهده مداوم نقاشی‌های تک رنگ به خصوص اگر از رنگ خاکستری و تیره استفاده شده باشد، نگرانی ایجاد می‌شود. این موضوع می‌تواند نشانگر کور رنگی، نگرانی‌های عصبی یا سایر مسائل روانشناختی باشد.

نقش جنسیت کودک در شیوه کشیدن نقاشی

جای تعجب نیست که بین شیوه نقاشی کشیدن دختران و پسران تفاوت‌هایی وجود داشته باشد. دختران معمولاً صورت‌های گرد از جمله گل و قلب ترسیم می‌کنند، در حالی که اشکال زاویه‌ دار، جعبه‌ها و خطوط تنگ‌تر به همراه ماشین، اتوبوس و غیره از ویژگی‌های نقاشی پسران است. بعلاوه، برخی محققان گزارش كرده‌اند كه دختران نسبت به پسران تمایل دارند از رنگ‌های بیشتری استفاده كنند، با ترجیح رنگ‌های گرم‌تر (یعنی صورتی) و پسرها ترجیح خود را نسبت به رنگ‌های سردتر (یعنی آبی) نشان می‌دهند.

پیش بینی شخصیت کودک بر اساس جزئیات نقاشی

همان طور که گفته شد، بسیاری از احساسات کودکان را می‌توان از نقاشی‌هایشان فهمید. اما ممکن  چیزهایی را در نقاشی او ببینید که تا زمانی که فرزند شما نتوانسته آنها را برای شما توضیح دهد، متوجه معنیشان نشوید. نکاتی وجود دارد که محققان دریافته‌اند که ممکن است آنچه کودک واقعاً احساس می‌کند را نشان می‌دهد. پرستار کودک هنگام نگهداری کودک در منزل با سپراندن اوقاتی که با او می‌گذراند، به شیوه کشیدن نقاشی و جزئیات آن توجه کرده و آنها را با والدین کودک در میان می‌گذارد.

• نقاشی‌هایی با جزئیات دقیق ممکن است کودکی را که احساس نیاز به تلاش زیاد دارد نشان دهد.
• خط‌ها و اشکال جسورانه، به خصوص اگر در کنار هم باشند، می‌تواند نشانه استرس، احساساتی شدن شدید و عصبانیت باشد. در حالی که اشکالی مرتب‌تر ماهیت ملایمی را نشان می‌دهد.
• کیفیت خط همچنین می‌تواند قابل توجه باشد. خطوط ترسیم شده کم رنگ، تند و تیز و شکسته  کودکی مردد و ناامن را نشان می‌دهد. در مقابل، خطوط جسورانه، ّمداوم و آزادانه‌ترسیم شده بیانگر اعتماد به نفس و احساس امنیت است.

نکشیدن دست و بازو گاهی اوقات به نشانه ترسو بودن تعبیر می‌شود، نشانه‌ای از کودکان غیر پرخاشگرانه. در حالی که اغراق در اندازه دست‌ها به عنوان نمادی از تمایلات تهاجمی دیده می‌شود. به همین ترتیب، پاهای کوچک نشانگر ناامنی و به معنای واقعی کلمه یک روحیه بی‌ثبات است.

• کودک تحریک آمیز: چهره‌های بزرگ، بدون گردن و عدم تقارن اندام.
• کودک مضطرب: ابر، باران، پرنده‌های در حال پرواز، چهره‌هایی بدون چشم
• کودک خجالتی: چهره های کوچک، بدون بینی و دهان و بازوهای نزدیک بدن
• کودک عصبانی: دست و دندان‌های بزرگ، بازوهای بلند، چشم‌های متقاطع
• کودک ناامن: چهره‌های هیولا مانند، سرهای کوچک و بدون دست

چه زمانی باید با یک روانشناس کودک مشورت کنم؟

به گفته هنر درمان و متخصص بین المللی میشال ویمر در مورد تجزیه و تحلیل نقاشی‌های کودک “والدین، مربیان و متخصصان سلامت روان به دنبال این نیستند که نقاشی‌های کودکان را تنها با هدف شناسایی ترس و ناراحتی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند و یا تغییر رفتارهای قابل توجهی را ایجاد کنند. نقاشی‌ها ابزاری اضافی و به راحتی در دسترس برای درک رفتار روزانه کودک هستند.” در حقیقت، توسط چندین مطالعه و محقق مشخص شده است که کودکانی که بیشتر نقاشی می‌کنند در واقع خلاق‌تر و باهوش‌تر هستند.”

بعضی اوقات کودکان ممکن است چیزهای ترسناکی را ترسیم کنند: سلاح، آتش، افراد عصبانی، جنگ و غیره. در حالی که کشیدن نقاشی عجیب و غریب خوب است، اما اگر این یک روند متداول در نقاشی کودکان شما باشد، ممکن است بخواهید با یک روانشناس کودک مشورت کنید. مراقب کودک در منزل در این زمینه به شما کمک می‌کند. برخی از مواردی که مشاوره با روانشناس ممکن است ضروری باشد عبارتند از:

• کودک مرتباً تصاویر خشن را ترسیم می‌کند
• کودک شخص یا شیئی را به طور قابل توجهی بزرگ‌تر از خودش رد نقاشی ترسیم می‌کند
• کودک قسمت‌های بدن جدا شده‌ای را برای چهره‌های انسانی ترسیم می‌کند
• او از رنگ‌های تیره و تصاویر ناخوشایند بسیار استفاده می‌کند

مهم است که به طور کلی به تصویر کودک نگاه کنیم. هرگز به تفسیر خود در مورد نقاشی‌های فرزند خود اعتماد نکنید. آنها می‌توانند چیزهای کاملاً مضحک و دیوانه وار و خنده دار بکشند! به یاد داشته باشید که از فرزندتان سؤال کنید که چه چیزی ترسیم کرده است. پشت هر شکلی معنی خاصی وجود دارد.

در وبلاگ آسانیسم می‌توانید مطالب مفید دیگری در زمینه کودکان و سالمندان مطالعه فرمایید و در صورت تمایل، از آسانیسم جهت استخدام پرستار کودک نیاوران و تمام مناطق تهران و کرج، پرستار اعزام می‌کند در صورت نیاز می‌توانید با شماره 02191304433 تماس بگیرید.