مواجهه با کودکان لجباز برای والدین و پرستار کودک یک چالش عظیم و روزانه است، چراکه حتی برای کارهای روزمره‌ای نظیر حمام کردن، خوردن غذا و یا خوابیدن نیز باید با کودک بحث و جدل کنند. والدین به صورت ناخواسته با کوتاهی در مقابل کج خلقی کودکان خود، این رفتار و لجبازی آنها را تشویق می‌کنند.
بهترین راه برای مواجهه با یک کودک لجباز این است که به او نشان دهیم که رفتار او باعث نمی‌شود به خواسته‌ی خود برسد. باید به رفتارهای خوب او و نتایج آنها توجه ویژه‌ای داشته باشید. پلتفرم خدمات پرستاری آسانیسم بر اساس تجربه‌هایی که در مدت زمان کاری خود به دست آورده است این مطلب را برای شما فراهم کرده است تا بدانید که چگونه شما یا یک پرستار کودک باید با یک کودک لجباز برخورد کرده و این رفتار او را اصلاح نمایید.
شخصیت یک کودک لجباز (از پرستار کودک راهنمایی بگیرید)
در وهله‌ی اول باید بدانید که هر کودکی که به دنبال آزادی انتخاب است، لجباز نیست. دانستن این که کودک شما لجباز است یا مصمم، برای نحوه‌ی برخورد شما با او بسیار مهم است.
معمولا کودکان لجباز چند مشخصه دارند که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
- بسیار نیازمند مورد توجه قرار گرفتن و شنیده شدن هستند. در نتیجه ممکن است در بسیاری اوقات به دنبال جلب توجه شما باشند.
- ممکن است شدیدا به دنبال استقلال باشند.
- در مورد چیزهایی که دوست دارند مطمئن هستند و با انرژی عمل می‌کنند.
- تمامی کودکان کج خلقی می‌کنند، ولی این مساله در کودکان لجباز بیشتراست.
- رفتارهای مدیریتی زیادی از خود نشان می‌دهند؛ در واقع ممکن است در بسیاری از اوقات با دیگران به صورت دستوری رفتار کنند.
- دوست دارند هر چیزی را در نظم مشخصی انجام دهند.
ممکن است مدیریت یک کودک یک دنده سخت باشد، ولی به آن بدی هم نیست. تحقیقات نشان داده است که کودکانی که زیاد قانون شکنی می‌کنند، در آینده به سطوح بالایی در تحصیلات و کار خود خواهند رسید. کمتر پیش می‌آید که این گونه کودکان به دنبال دوستان خود به راه بدی بروند.
روانشناسی کودکان لجباز: درک کودک یک دنده
اگر شما هم از افرادی باشید که در تصمیمات خود مصمم هستند، قطعا از دیدن این ویژگی در کودک خود نیز خوشحال خواهید شد. ولی مساله‌ی اصلی این است که باید تفاوات مصمم بودن و لجبازی را بشناسید. ولی چگونه می‌توان این دو را از یکدیگر تشخیص داد؟
- از نظر معنایی، مصمم بودن به معنای این است که شما در هدف خود استحکام داشته باشید، ولی لجبازی به معنای بیش از حد مصمم بودن در انجام کاری به روش مشخصی است. به زبانی دیگر می‌توان لجبازی را به معنای عدم انعطاف‌پذیری در نحوه‌ی تفکر، رفتار و کارها، حتی در زمانی که شرایط چیز دیگری را نشان می‌دهد دانست.
- لجبازی در کودک می‌تواند هم ژنتیکی باشد و هم در مراحل رشد به دست آمده باشد. ممکمن است که سهوا این رفتار را به کودک خود یاد داده باشید.
حال چیزی که شما باید انجام دهید این است که این رفتار را از ذهنیت کودک خود حذف نموده و نحوه‌ی درست رفتار کردن را به او بیاموزید.
نحوه مواجهه با کودک لجباز
به عنوان یک والد یا یک پرستار کودک، ممکن است با کودکی سروکار داشته باشید که در تخت خود نمی‌ماند یا غذای خود را به درستی نمی‌خورد. شاید هم با یک کودک 6 ساله‌ای طرف باشید که هر روز یک لباس را می‌پوشد و هر قانونی که برای او مشخص می‌کنید را نادیده می‌گیرد. در ادامه 10 نکته‌ی خیلی ضروری برای مواجهه با این کودکان آورده شده است که دانستن آنها می‌تواند به شما در نحوه‌ی برخورد با کودکتان کمک کند.
1. به جای بحث کردن، به او گوش دهید
ارتباط یک مسیر دو طرفه است. اگر می‌خواهید کودک لجباز شما به حرفتان گوش دهد، شما نیز باید حاضر باشید که به حرف او گوش دهید. این گونه کودکان ممکن است که بر روی نظرات خود پاش فشاری کرده و با والد یا پرستار کودک در منزل بحث کنند.
اگر این گونه کودکان حس کنند که شما به حرف او گوش نمی‌دهید، ممکن است بیشتر با شما مقابله کنند. در بیشتر اوقات زمانی که کودک شما نسبت به انجام یا عدم انجام کاری اصرار می‌کند، گوش دادن و داشتن یک مکالمه‌ی آزادانه با او و فهمیدن چیزی که کودک می‌خواهد می‌تواند مشکل را بر طرف نماید. برای این که به کودک پنج ساله‌ی خود آموزش دهید که به حرف شما گوش کند، باید با او به آرامی و با ادبانه صحبت کنید و از بحث و جدل با او خودداری نمایید.
2. با کودک ارتباط بر قرار کنید و او را مجبور به کاری نکنید
زمانی که به عنوان والد یا پرستار کودک، او را مجبور با کاری می‌کنید، او نیز بر خلاف میل شما عمل کرده و هر کاری که نباید را انجام می‌دهد. در چنین شرایطی کودک شما کاملا بر خلاف میل شما عمل خواهد کرد. برای جلوگیری از این مشکلات باید با کودک خود ارتباط بر قرار کنید.
برای مثال اگر کودکی که دوست دارد بیشتر از زمان خوابش بیدار مانده تلویزیون نگاه کند را مجبور به خوابیدن کنید، هیچ چیزی درست نخواهد شد. به جای این که باید با او نشسته و نسبت به چیزی که او تماشا می‌کند علاقه نشان دهید. زمانی که نشان می‌دهید که نسبت به این کاراهمیت قائلید، او نیز نسبت به این کار شما پاسخی خواهد داد.
زمانی که کودک با والد یا پرستار کودک خود ارتباط برقرار کند، با او همکاری نیز خواهد کرد. داشتن یک ارتباط قوی با یک کودک لجباز، مواجهه با او را بسیار ساده‌تر خواهد کرد.
همین امروز سعی کنید که با کودک خود ارتباط برقرار کنید! منتظر چی هستید؟ همین حالا میتوانید او را به آغوش بگیرید.
3. گزینه‌هایی را برای کودک خود در نظر بگیرید
کودکان ذهن خود را دارند و نمی‌خواهند که همیشه کسی به آنها بگوید چکار کنند. اگر به کودک لجباز چهار ساله‌ی خود بگویید که باید راس ساعت 9 در تخت خواب خود باشد، تنها پاسخی که دریافت خواهید کرد یک “نه” محکم و بلند است. یا اگر به کودک پنج ساله‌ی خود اسباب‌بازی‌ای را پیشنهاد دهید که خودتان انتخاب کرده‌اید، او آن را نخواهد خواست.
به عنوان یک والد یا پرستار باید به کودک خود امکان انتخاب را بدهید و از دستور دادن خودداری نمایید. به جای این که به او بگویید برود به تخت خواب خود، از او بپرسید که آیا ترجیح می‌دهد امشب برای خواب داستان الف را برایش بخوانید یا داستان ب را بیشتر دوست دارد.
با این حال باز هم ممکن است کودک شما لجبازی کرده و بگوید که نمی‌خواهد بخوابد. در چنین شرایطی آرامش خود را حفظ کرده و به آرامی به او بگویید که این کار جز گزینه‌های نبوده است. میتوانید همین کار را به هر تعدادی که لازم است و با نهایت آرامش تکرار کنید. زمانی که مثل یک صدای ضبط شده همین موارد را تکرار کنید، کودک شما به احتمال بیشتر تسلیم خواهد شد.
البته باید در نظر داشته باشید که داشتن انتخاب زیاد نیز خیلی مناسب نیست. برای مثال اگر از کودک خود بخواهید که یک لباس ازکمد خود انتخاب کند، ممکن است او را گیج کنید. با خلاصه کردن گزینه‌های به 2 یا 3 مورد میتوانید این مشکل را کاهش داده و انتخاب را به کودک لجباز خود بسپارید.
4. همیشه آرام باشید
داد زدن بر سر یک کودک لجباز که خودش نیز عاشق جیغ و داد کردن است، به هیچ کس کمکی نخواهد کرد. با این کار ممکن است که کودک تصور کند که شما را او را به یک دعوای صوتی دعوت کرده‌اید و این همه چیز را بدتر می‌کند. پرستار کودک یا والد باید بداند که چگونه این مکالمات را مدیریت کرده و به عنوان فرد بالغ، نتیجه‌ی مطلوبی از آن به دست آورد. به کودک خود بیاموزید که نیاز به چیزی را درک کند و با ادبانه برخورد نماید.
هر طوری که شده خود را آرام نگه دارید؛ تمرکز عمیق، ورزش یا حتی گوش کردن به موسیقی می‌تواند راهکار مناسبی باشد. به موسیقی‌های آرام بخش گوش کرده و یا حتی این موسیقی‌ها را در خانه پخش کنید تا حتی کودک شما نیز آنها را گوش دهد. هر از چند گاهی موسیقی مورد علاقه‌ی کودک خود را اجرا نمایید. با این کار میتوانید اعتماد او را به انتخاب‌های خود جلب نموده و رفتار بهتری از او دریافت کنید.
5. به کودک خود احترام بگذارید
اگر می‌خواهید کودک به شما و تصمیماتتان احترام بگذارد، باید شما نیز برای او احترام قائل باشید. اگر چیزی را به کودک خود زور کنید، او آن را گوش نخواهد کرد. در ادامه چند روش برای بهبود احترام متقابل در رابطه‌ی شما با کودک آورده شده است:
- به دنبال همکاری او باشید و بر روی دستورات خود تاکید نکنید.
- برای تمامی کودکان خود قانون‌های ثابتی داشته باشید و فقط چون خودتان صلاح می‌دانید، نسبت به رعایت این قوانین سهل انگاری نکنید.
- باهاشان همدردی کنید، هیچگاه احساسات یا ایده‌های کودک خود را ندیده نگیرید.
- اگر کودکتان می‌تواند کاری را برای خودش انجام دهد، شما آن را انجام ندهید. با این کار اعتماد خود را به او نشان خواهید داد.
- حرف‌های خود را به او بزنید و بر اساس گفته‌های خودتان نیز عمل کنید.
6. با کودک خود همکاری کنید
کودکان لجباز به شدت بر روی نحوه‌ی رفتار شما با آنها حساس هستند، از همین رو باید مراقب تن صدا، زبان بدن و لغاتی که استفاده می‌کنید باشید. زمانی که رفتار شما باعث ناراحتی کودک شود، آنها نیز به روش‌هایی که می‌دانند از خود دفاع خواهند کرد؛ یعنی در خانه قانون شکنی می‌کنند، حاضر جواب می‌شوند و پرخاشگرانه رفتار می‌کنند.
- تغییر نحوه‌ی برخورد شما با کودک می‌تواند نحوه‌ی برخورد او با شما را تغییر دهد. به جای این که به او بگویید چه کاری را باید انجام دهد، در انجام کار با او همکاری کنید.
- از جملاتی نظیر «بریم سراغش» و «بیا امتحانش کنیم» به جای «فلان کارو انجام بده» استفاده نمایید.
- کارهایی که می‌خواهید کودکتان انجام دهد را برایش سرگرم کننده کنید. برای مثال اگر می‌خواهید کودک اسبا‌ب‌بازی‌های خودش را جمع کند، خودتان دست به کار شده و از او بخواهید به عنوان «مامور ویژه» در انجام کار به شما کمک کند.
- همچنین میتوانید زمان کارها را سنجیده و کودک خود را به چالش بگیرید که سریع‌تر از شما بتواند اسبا‌ب‌بازی‌ها را جمع کند. این روش در بیشتر اوقات پاسخ مثبتی دریافت می‌کند.
به یاد داشته باشید که هدف از همکاری با کودک این است که بتوانید با او دوست شوید.
7. معامله کنید
گاهی اوقات لازم است که والد یا پرستار با کودک معامله کنند. بسیاری از کودکان زمانی که چیزی که می‌خواهند به دست نمی‌آورند شروع به بد رفتاری می‌کنند. اگر می‌خواهید کودک به حرف شما گوش کند، باید بدانید که چه چیزی می‌تواند جلوی این رفتار او را بگیرد.
- با سوالاتی نظیر «چی شده؟»، «چیزی شده؟» یا «چیزی می‌خوای؟» سعی کنید او را به حرف بیاورید. این سوالات به او نشان می‌دهد که شما برای خواسته‌های او اهمیت قائل هستید و حاضرید که نسبت به برآورده کردن آنها فکر کنید.
- معامله همیشه به این معنی نیست که چیزی که می‌خواهد را به او می‌دهید. معامله یعنی که نسبت به خواسته‌ی او فکر می‌کنید و در صورت امکان آن را انجام می‌دهید.
- برای مثال اگر کودک شما حاضر نمی‌شود سر ساعت به تخت خواب برود، به جای این که اسرار کنید، سعی کنید زمانی را پیدا کنید که هر دوی شما از آن راضی خواهید بود.
8. خانه را تبدیل به محیطی لذت بخش کنید
کودکان با دیدن و تجربه یاد می‌گیرند. اگر ببینند والدینشان همه روزه در حال جر و بحث هستند، او هم یاد می‌گیرد که این کار را انجام دهد.
وجود مشکلات در بین والدین می‌تواند منجر به ایجاد محیطی اضطراب‌زا در خانه شود و بر روی رفتار و روحیات کودک تاثیری جدی بگذراد.
مطالعات نشان داده‌اند که مشکات بین والدین می‌تواند منجر به دوری کودک از اجتماع یا حتی پرخاشگری او شود.
9. سعی کنید مسائل را از دید کودک خود درک کنید
برای درک بهتر رفتار کودک لجباز، سعی کنید که موقعیت را از دید او ببینید. خود را در جای کودکات تصور کرده و تصویر کنید که او چه حسی دارد که منجر به این رفتار می‌شود. هرچه بیشتر از کودک خود شناخت داشته باشید، بهتر میتوانید لجبازی او را مدیریت کنید.
برای مثال اگر کودک شما حاضر به انجام تکالیفش نیست، ممکن است به این خاطر باشد که این وظیف برایش سنگین است. اگر وظایف زیادی بر عهده‌ی کودک است یا نمی‌تواند تمرکز کند، میتوانید با کوچک‌تر کردن وظایف به او در انجام آنها کمک کنید. میتوانید بین هر وظیفه استراحت‌های چند دقیقه‌ای در نظر گرفته و اضطراب انجام کارها را برای او کاهش دهید.
10. رفتارهای مثبت را در خانه تقویت کنید
گاهی پیش می‌آید که نمی‌دانید چگونه کودک لجباز خود را کنترل کرده و عصبانیت او را مدیریت کنید. ولی اگر بدون فکر کردن در این مورد رفتاری نشان دهید، ممکن است رفتار منفی در او به وجود آورده یا حتی ناخواسته رفتار بد او را تقویت کنید.
برای مثال اگر کودک شما همیشه به خواسته‌های شما نه می‌گوید ممکن است به این خاطر باشد که والد یا پرستار کودک نیز زیادی از کلمه‌ی «نه» اسفاده می‌کند. اگر چنین شراطی وجود داشته باشد، شما دارید رفتار بد را در او تقویت می‌کنید.
یکی از راه‌های که میتوانید رفتار بد کودک را عوض کرده و پاسخ‌های منفی او را از بین ببرید این است که بازی «بله» را بازی کنید.
در این بازی کودک شما باید به هر سوالی که می‌پردسید بله یا نه بگوید. سوالاتی نظیر «بستنی دوست داری، مگه نه؟»، «دوست داری با اسباب‌بازی‌هات بازی کنی» یا «می‌خوای ببینی عروسک دایناسورت فردا توی آب می‌مونه یا نه؟». این سوالات باعث می‌شوند که کودک شما پاسخ مثبت دهد. هر چه بیشتر بتوانید از کودک خود پاسخ مثبت دریافت کنید، کودک شما نیز بیشتر احساس شنیده شدن و مورد توجه قرار گرفتن می‌کند.
مشکلات رایج کودکان لجباز
1. آموزش کودک لجباز در استفاده از دستشویی
آموزش استفاده از دستشویی به طور کلی کاری سخت و چالش برانگیز است، ولی اگر کودک شما لجباز باشد، حتی سخت‌تر از این نیز خواهد بود. برای آموزش کودک لجباز سه ساله‌ی خود برای استفاده از دستشویی میتوانید از راه‌های زیر استفاده نمایید:
- راجع به آن با او صحبت کنید.
- نحوه‌ی انجام آن را به او توضیح دهید.
- این کار را برای او جذاب کنید. اگر کودک از استفاده از توالت صرف نظر می‌کند، عصبانی یا جدی نشوید.
به یاد داشته باشید آموزش یک کودک لجباز برای استفاده از دستشویی ممکن است از سایر کودکان بیشتر طول بکشد. چیزی که مهم است این است که شما در طی انجام این کار صبور بوده و به جای این که او را به این سمت هل دهید، با کودک خود در راه رسیدن به این هدف همکاری کنید.
2. چگونه به کودک لجباز غذا بدهیم؟
معمولا بحث غذا که به وسط می‌آید، کودکان خیلی ایرادگیر می‌شوند. با این حال نمی‌توانید همیشه چیزی را که او می‌خواهد بهش بدهید. بهترین راه برای این که بتوانید غذایی که می‌خواهید را به کودک خود بدهید این است که:
- از روش‌های خلاقانه برای غذا دادن به او استفاده کنید.
- او را در چیدن میز شریک کنید.
- او را تشویق کنید تا قبل از رد کردن غذا حداقل یک قاشق بخورد. تکه‌های کوچکی از هر چیزی را به او داده بگذارید خودش انتخاب کند.
- اگر غذایش را تمام کرد، به او یک دسر جایزه بدهید.
3. چگونه کودک لجباز را جریمه کنیم؟
کودکان نیازمند قانون و نظم هستند. کودک شما باید بداند که هر کار خوب یا بدی نتیجه‌ای خواهد داشت. اطمینان حاصل کنید که او از نتایج قانون شکنی آگاه است.
نتایج این کارها را باید فورا به او نمایش دهید، به ویژه اگر با کودکی سروکار دارید که نمی‌تواند ارتباط کارهای خود را با نتایجش ببنید، ضرورت فوری بودن مجازات او بسیار بیشتر است. رفتن با اتاق، کم شدن تایم بازی یا تلویزیون یا انجام کارهای خانه می‌توانند نوعی نظم را در کودک شما به وجود بیاورند.
همچنین میتوانید بر اساس مشکل به وجود آمده، در انتحاب جریمه‌های خود خلاقیت خرج کنید.به یاد داشته باشید که هدف، مجازات کردن کودک نیست، بلکه می‌خواهیم به او نشان دهیم که کارش غلط است.
در بلاگ آسانیسم میتوانید مطالب مفید دیگری در زمینه کودکان و سالمندان مطالعه فرمایید و در صورت تمایل، از آسانیسم جهت استخدام پرستار کودک نیمه وقت، تمام وقت یا پرستار روزانه سالمند در منزل مشاوره بگیرید. پلتفرم خدمات پرستاری آسانیسم، همیشه منتظر شنیدن صدای گرم شما می باشد.
چجوری رفتار لجبازانه کودکو حل کنیم؟
برای تربیت فرزند لجباز باید ترفندهایی داشته باشید! روش دیگری را امتحان کنید: اگر هر روش تنبیهی که در ذهن دارید جواب نداد، نباید به استفاده از آن ادامه دهید. انتظارات خود را کمتر کنید. عواقب طبیعی برای بدرفتاری ارائه دهید: کودکان زمانی که تنبیه مختص آن رفتار نادرست را معقول بدانند، احتمال بیشتری دارد که رفتار نادرست خود را اصلاح کنند.
چرا نباید کودک لجباز کتک بزنیم؟
هرگز برای تربیت فرزند چه لجباز باشد یانه، درگیر جنگ قدرت با فرزندتان نشوید. به عنوان والدین، می دانید که مسئولیت فرزندتان را بر عهده دارید. تنبیه بدنی و حتی کتک زدن آنها هیچ کمکی به شما نمی کند و فقط باعث می شود تاثیرات منفی در روان کودک به وجود بیاید.