نوروپاتی دیابتی از عوارض خطرناک دیابت

اگر اضافه وزن دارید، چربی و فشار خونتان بالاست و مدت طولانی است که مبتلا به دیابت هستید، احتمال ابتلا نوروپاتی دیابتی برای شما افزایش می‌یابد. نوروپاتی ممکن است تا 50٪ از مبتلایان به دیابت را تحت تأثیر قرار دهد. هرچه فرد به مدت طولانی‌تری به دیابت مبتلا باشد، احتمال ایجاد نوروپاتی دیابتی بیشتر می‌شود.

نوروپاتی دیابتی یک عارضه‌ی مضمن است که درمان آن زمان‌بر است و هیچ وقت کاملا درمان نمی‌شود. برای همین این افراد باید به طور متداول تحت نظر باشند و ازشان مراقبت شود. خدمات پرستاری می‌تواند به صورت دائمی از بیماران مبتلا به نورپاتی دیابتی مراقبت کند و عوارض آن را به حداقل برساند. 

نوروپاتی دیابتی چیست؟

نوروپاتی دیابتی نوعی آسیب عصبی است که در افرادی که مبتلا به دیابت هستند، رخ می‌دهد. در واقع نوروپاتی دیابتی یکی از عوارض دیابت است که منجر به آسیب به سیستم عصبی می‌شود. این یک بیماری پیشرونده است و علائم آن با گذشت زمان بدتر می‌شوند. نوروپاتی وقتی اتفاق می‌افتد که مقادیر زیاد چربی‌ها یا قند موجود در خون به اعصاب بدن آسیب برساند. این بیماری با وجود طیف گسترده‌ای از علائم، تقریباً بر روی هر عصبی در بدن تأثیر می‌گذارد.

اعصاب برای عملکرد بدن ضروری هستند. آنها به افراد این امکان را می‌دهند تا پیام‌هایی را در مورد احساسات ارسال کنند و عملکردهای اتوماتیک مانند تنفس را کنترل کنند. علائم نوروپاتی اغلب در ابتدا به صورت بی حسی یا درد در دست، بازوها یا پاها (نوروپاتی تقارن دیستال) ظاهر می‌شود. با این وجود، آنها ممکن است بر روی اندام‌ها، از جمله قلب و اندام‌های جنسی نیز تأثیر بگذارند.

عوامل موثر در ایجاد نوروپاتی در افراد دیابتی

هنوز تأثیر دقیق گلوکز روی سیستم عصبی مشخص نیست. با این حال، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض بالاتر از حد طبیعی گلوکز به طور قطع به اعصاب آسیب می‌رساند و باعث نوروپاتی دیابتی می‌شود. مقادیر بالای تری گلیسیرید که یک چربی خون کلیدی است و در طی بررسی کلسترول اندازه گیری می‌شود، همچنین با ایجاد آسیب عصبی همراه است. ترکیبی از سایر عوامل زیر خطر بروز نوروپاتی دیابتی را افزایش می‌دهد:

• فشار خون بالا
• سیگار کشیدن
• مصرف الکل
• ابتلا به بیماری مزمن کبد یا کلیه
• کمبود ویتامین B
• استفاده برخی از داروهای خاص، از جمله برخی داروهای ضد سرطان، همچنین با ایجاد نوروپاتی همراه هستند.

انواع مختلف نوروپاتی دیابتی

انواع مختلفی از نوروپاتی دیابت وجود دارد. برخی از آنها اعصاب محیطی را درگیر می‌کنند، در حالی که برخی دیگر به اعصاب تأمین کننده اندام‌های داخلی مانند قلب، مثانه و روده آسیب می‌رسانند. هر کدام روی مجموعه عصبی متفاوتی تأثیر می‌گذارند و دامنه تأثیرات متفاوتی دارند.  به این ترتیب، این عارضه می‌تواند بسیاری از عملکردهای بدن را تحت تأثیر قرار دهد. براساس اعلام انستیتوی ملی دیابت و گوارش‌ها و کلیه‌ها (NIDDK)، بین یک سوم تا نیمی از مبتلایان به دیابت نوروپاتی دارند. چهار نوع  اصلی شامل نوروپاتی اتونومی، محیطی، پروگزیمال و کانونی اصلی است که می‌تواند بر روی سیستم عصبی تأثیر بگذارد، از جمله:

1. نوروپاتی متقارن محیطی: این نوع پاها و دست‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و شایع ترین شکل نوروپاتی دیابتی است.
2. نوروپاتی اتونومیک: روی اعصابی تأثیر می‌گذارد که عملکردهای غیر ارادی یا همان خودکار  بدن را کنترل می‌کند، مانند هضم، ادرار کردن، یا ضربان قلب.
3. نوروپاتی پروگزیمال: باعث درد (معمولاً از یک طرف) در ران، باسن یا باسن می‌شود. همچنین می‌تواند منجر به ضعف در پاها شود. اکثر مبتلایان به این بیماری به دلیل ضعف یا درد خود به درمان مانند دارو و فیزیوتراپی نیاز دارند.
4. نوروپاتی کانونی: می‌تواند به طور ناگهانی ظاهر شود و بر اعصاب خاص، که اغلب در ناحیه سر، تنه یا پا قرار دارد، تأثیر بگذارد. باعث ضعف یا درد در عضله می‌شود.

علائم نوروپاتی دیابتی

انواع مختلفی از نوروپاتی وجود دارد. نوروپاتی پروگزیمال می‌تواند منجر به درد در قسمت تحتانی بدن، اغلب از یک طرف و ضعف در پاها شود. علائم نوروپاتی کانونی بسته به نوع عصبی که تحت تأثیر قرار می‌گیرد، می‌تواند بسیار متفاوت باشد. همچنین نوروپاتی کانونی می‌تواند منجر به اختلال در بینایی مانند دید مضاعف، شود.

افراد مبتلا به نوروپاتی دیابتی تا قبل از پیشرفت علائم این بیماری، اغلب متوجه آن نمی‌شوند. همه علائم نوروپاتی محیطی قابل مشاهده نیست، اما افراد باید از وجود هرگونه زخمی روی پاهای خود آگاه باشند. علائم و نشانه‌های نوروپاتی دیابتی معمولاً چندین سال طول می‌کشد تا ظاهر شود. علائم بستگی به نوع نوروپاتی و تأثیر آن روی اعصاب دارد.

نوروپاتی محیطی و علائم آن

نوروپاتی محیطی که روی پاها تأثیر می‌گذارد، می‌تواند ایستادن و راه رفتن را برای فرد دشوار کند. در نتیجه خطر سقوط را افزایش می‌یابد. هنگامی که یک شخص نمی‌تواند گرما، سرما و جراحت را حس کند، می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدید شود. به عنوان مثال، تاولی روی پا ایجاد شده، می‌ترکد و زخم دردناکی به وجود می‌آید. زیرا فرد در مراحل اولیه احساس درد نمی‌کند. با پیشرفت این زخم خطر وقوع عفونت و گانگرن (سیاه شدن پا و انگشتان) افزایش می‌یابد و درنهایت، قطع عضو ممکن است لازم باشد. خدمات نگهداری سالمندان، با توجه کافی به سالمند و مراقبت از او از بروز عفونت‌ها و عوارض خطرناک دیابت جلوگیری می‌کند.

• بی حسی، درد، سوزن سوزن شدن و احساس سوزش از انگشتان پا و پا‌ها شروع می‌شود و سپس  به بازوها ادامه می‌یابد
• از دست دادن تون ماهیچه‌ها (انقباض ضعیفی که که منجر به حفظ تمامیت عضلات می‌شود)
• قادر به احساس گرما، سرما یا درک آسیب جسمی نیست
• از دست دادن تعادل

نوروپاتی خودکار (اتونومیک)

اثرات نوروپاتی خودمختار شامل موارد زیر است:

• سوزش سر دل و نفخ
• حالت تهوع، یبوست یا اسهال
• عدم آگاهی از میزان قند خون که در فرد در آن اثرات قند پایین را احساس نمی‌کند
• صحبت کردن یا بلعیدن مشکل دارد
• بعد از خوردن مقادیر کمی غذا احساس پری می‌کنید
• وقوع استفراغ چند ساعت پس از خوردن غذا
• افت فشار خون و یا احساس سبکی و سرگیجه هنگام ایستادن
• ضربان قلب سریعتر از حد معمول
• تعریق بیش از حد، حتی در دمای خنک یا هنگام استراحت
• مشکلات مثانه، فرد در تخلیه کامل مثانه هنگام ادرار کردن مشکل دارد و منجر به بی‌اختیاری می‌شود
• اختلال عملکرد جنسی در مردان و زنان
• سوء هاضمه یا احساس لمس تحریف شده
• انقباضات عضلانی و ضعف

چگونه نوروپاتی دیابتی را تشخیص دهیم؟

تشخیص این عارضه شامل طیف وسیعی از اسکن‌ها و آزمایشات مربوط به رفلکس‌های مچ پا، حساسیت و بافت پوست و تون عضلات است. درمان شامل چندین نوع فیزیوتراپی و دارو برای کنترل درد و هدایت عصب است. از آنجا که مبتلایان به نوروپاتی دیابتی، به دلیل نداشتن حس در پا متوجه آسیب دیدگی در پاها نمی‌شوند، برای جلوگیری از عفونت غیر قابل شناسایی و از بین رفتن احتمالی اندام، بازرسی منظم از پا لازم است. برای تشخیص این بیماری پزشک معاینه بدنی و معاینه پا را انجام می‌دهد تا موارد زیر را بررسی کند:

• رفلکس مچ پا
• از دست دادن احساس
• تغییرات در بافت پوست
• تغییر در رنگ پوست

آزمایش‌های دیگر ممکن است شامل بررسی فشار خون و نوسانات ضربان قلب باشد. اگر پزشک به نوروپاتی دیابتی شک کند، ممکن است آزمایشات تشخیصی بیشتری را انجام دهد، مانند:

• الکترومیوگرام (EMG) ، که فعالیت الکتریکی در عضلات را ثبت می کند.
• تست سرعت هدایت عصبی (NCV) که سرعت عبور سیگنال‌های ناشی از اعصاب را ثبت می کند.

روش های درمانی نوروپاتی دیابتی چیست؟

بیشتر انواع نوروپاتی دیابتی با گذشت زمان بدتر می‌شود. اولین قدم برای افراد با هر نوع از این بیماری، کنترل قند خون در محدوده مورد نظر با پزشک و مدیریت فشار خون بالا و کلسترول است. مدیریت سطح گلوکز، خطر نوروپاتی دیابتی را به حداقل می‌رساند. بخش اصلی درمان بر کاهش درد و مدیریت برخی از علائم متمرکز است. برخی از داروهای خاص و انواع فیزیوتراپی می‌توانند در کنار سایر درمان‌ها به کنترل درد نوروپاتی دیابتی کمک کنند. با این حال، این روش‌ها نمی‌توانند اعصاب را ترمیم کنند. همچنین افراد باید از مصرف سیگار و الکل خودداری کنند.

درمان نوروپاتی دیابتی به کمک داروها

داروهایی که می‌توانند برای کنترل درد کمک کنند عبارتند از:

•    داروهای ضد تشنج
•    داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای
•    داروهای تسکین دهنده درد
•    لوسیونهای موضعی، کرم‌های مرکب و برخی مکمل‌ها مانند ALA یا کپسایسین موضعی نیز ممکن است تسکین دهنده باشند.

درمان نوروپاتی دیابتی با فیزیوتراپی

انجام فیزیوتراپی، همراه با داروها، می‌تواند به تسکین درد و کاهش خطر وابستگی به مواد مسکن کمک کند. برای بهبود اختلالات زیر مفید است.

• احساس سوزش و سوزن سوزن شدن در دست ها و پاها
• گرفتگی عضلات
• ضعف عضلانی
• اختلال عملکرد جنسی

تحریک عصب الکتریکی نوعی درمان جسمی بدون درد است که می‌تواند به کاهش احساس سفتی و تقویت بهبود زخم‌های پا کمک کند. آموزش راه رفتن شامل یادگیری نحوه راه رفتن است. به جلوگیری و تثبیت عوارض پا، مانند زخم‌ها و آسیب‌ها کمک می‌کند. اگر نوروپاتی دیابتی منجر به قطع عضو شود، این نوع آموزش مجدد برای افرادی که از پروتز، پس از از دست دادن اندام استفاده می‌کنند بسیار مهم است. خدمات نگهداری سالمندان حین درمان به شما کمک می‌کند تا روند بهبودی شما تسریع یابد.

همچنین تمرینات خاصی مانند شنا یا ایروبیک می‌تواند به فرد در توسعه و حفظ قدرت عضلات و کاهش افت توده عضلانی کمک کند. سونوگرافی درمانی نوع دیگری از فیزیوتراپی است که از امواج صوتی با فرکانس بسیار بالا برای تحریک بافت زیر پوست استفاده می‌کند. این روش می‌تواند به برخی از افراد کمک کند تا حساسیت در پاهای خود را بازیابند.

چرا مراقبت از پا برای بیماران دیابتی بسیار مهم است؟

نوروپاتی محیطی پا را بسیار آسیب پذیر می‌کند. از این رو مراقبت از پا و مراقبت روزانه از پوست بسیار مهم است. از آنجا که یکی از نشانه‌های نوروپاتی، از بین رفتن احساس است، باید پا را برای اطلاع از وجود برای بریدگی‌ها، زخم‌ها، تاول‌ها، کبودی‌ها و پای پوسته پوسته شده یا خشک بررسی کرد. اگر متوجه چیز غیرمعمول شدید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. خدمات پرستاری در منزل با اتخاذ روش‌های مراقبتی درمانی و توجه مداوم، به سالمند شما و سلامت پای او کمک می‌کند.

عوارض نوروپاتی دیابتی

نوروپاتی دیابتی می‌تواند در تعدادی از عوارض پرخطر نقش داشته باشد، از تغییرات ضربان قلب گرفته تا اختلالات بینایی. از عوارض شایع آن، از بین رفتن احساس در پا است. این مورد باعث می‌شود که وقتی بریدگی یا زخمی ایجاد می‌شود، فرد متوجه آن نباشد. در نتیجه خطر ابتلا به عفونت در این افراد افزایش می‌یابد. عفونت درمان نشده در اندام می‌تواند منجر به نیاز به قطع عضو شود.

علاوه بر آن عفونت مثانه و کلیه نیز ممکن است بروز کند و باعث ایجاد مشکلات سلامتی شود. برای جلوگیری از عوارض نوروپاتی دیابتی محیطی، مراقبت مناسب از پا ضروری است. مبتلایان به بیماری باید هر روز پای خود را از نظر وجود صدمات یا زخم معاینه کنند. استعمال دخانیات و تأثیر آن روی عروق همچنین خطر بروز مشکلات پا را در افراد مبتلا به انواع خاصی از نوروپاتی دیابتی افزایش می‌دهد.

پرستار سالمند با نظارت دقیق و توجه کافی به سالمند عزیزتان برای پیشگیری از بروز عوارض دیابت روش‌های مؤثری را اتخاذ می‌کند. برای اطلاع از هزینه پرستار سالمند در منزل و سایر خدمات آسانیسم با شماره 02191304433 تماس بگیرید.