تأثیر مادران شاغل در تربیت فرزندان

یکی از موضوعات مرتبط با فرزند پروری، مبحث تاثیر مادران شاغل در تربیت و تعلیم فرزندان می‌باشد که در این باره نظرات مختلفی بیان شده است و بحث های زیادی مطرح می‌باشد. در بیشتر اوقات از مادرانی که در بیرون از منزل کار می‌کنند به خاطر این که در کنار فرزندان خود نیستند انتقادهای زیادی به عمل می‌آید.

معمولاً این عقیده عمومی وجود دارد که مادری که شاغل است نمی‌تواند همانند مادری که خانه دار می‌باشد و تمام وقت خود را در کنار فرزندانش است برای آن ها وقت گذاشته و به آن ها برسد.

با توجه به تأثیر مستقیم و بسیار زیاد مادر در تربیت کودک و هم چنین افزایش اشتغال مادران و زنان در بیرون از منزل، به منظور بررسی میزان این تأثیر و پاسخگویی به این سؤال که آیا یک مادر شاغل هم می‌تواند به خوبی یک مادر خانه دار فرزندان سالمی را از نظر جسمی و روحی تربیت کند یا نه تحقیقات زیادی انجام گرفته است. نتایج برخی از این تحقیقات نشان می‌دهد که کار کردن مادران در بیرون از خانه نه تنها اثرات زیان بار و آسیب زایی ندارد بلکه اگر طبق اصول خود باشد می‌تواند برای کودکان و فرزندان فواید بسیاری نیز به همراه داشته باشد.

 در این گفتگو قصد داریم به چگونگی تأثیر مادران شاغل بر تربیت فرزندان و مضرات و فواید آن بپردازیم. اگر شما نیز جز والدینی هستید که این موضوع برایتان اهمیت دارد پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این مطلب همراه ما باشید و پس از آشنا شدن با نکاتی که در این رابطه وجود دارد در این مورد تصمیم بگیرید.

تأثیر اشتغال مادران در تربیت فرزندانی مستقل تر

کودکان خانواده هایی که مادر در بیرون از منزل کار می‌کند با توجه به شرایطی که دارند یا تنها بوده و یا این که یک پرستار کودک از آن ها مراقبت می‌کند، در هر دو صورت این کودکان از همان ابتدا یاد می‌گیرند فرزندانی مستقل تر باشند و این می‌تواند یکی از بزرگ ترین مزیت هایی باشد که در اشتغال مادران وجود دارد. 

برای مثال این فرزندان می‌دانند که اگر می‌خواهند وعده غذایشان در زمان مناسب خود آماده باشد لازم است که خودشان هم بخشی از کارهای فراهم کردن و  تهیه غذا را بر عهده داشته باشند و یا این که برای مرتب و تمیز بودن لباس هایشان دیگر منتظر مادر نمی‌مانند و خودشان مسئولیت کارهای شخصی خود را بر عهده می‌گیرند. به بیان دیگر می‌توان گفت که مستقل شدن فرزندان یکی از مهم ترین و ارزشمند ترین فرصت هایی است که فرزندان مادران شاغل از آن بهره مند هستند.

تأثیر و نقش اشتغال مادران در به وجود آمدن الگوهای مثبت

یکی از مهم ترین نکاتی که از همان ابتدا لازم است که به کودکان آموزش داده شود این است که بدانند تنها وظیفه مادر و زن در خانه رسیدگی به امور خانه و برآوردن نیازهای دیگر اعضای خانواده نیست و مادر هم مانند تمام افراد دیگر دارای زندگی و اهداف شخصی و شغلی برای خودش می‌باشد. فرزندانی که در خانواده هایی با مادران شاغل زندگی می‌کنند یاد می‌گیرند که دختر قبل از این که به فکر ازدواج و بچه دار شدن بیفتد باید برای پیشرفت شخصی، حضور در جامعه و داشتن یک شغل مناسب برنامه ریزی کند و پسر می‌آموزد که کارهای خانه فقط یک بخش از زندگی است و تنها وظیفه مادر نمی‌باشد و تمام اعضای خانواده باید در انجام آن مشارکت داشته باشند. 

داشتن این دیدگاه نسبت به زن و مادر در فرزندان و به خصوص فرزندان پسر باعث می‌شود که در زمان ازدواج و تشکیل زندگی مشترک دیدگاهی متفاوت داشته و بپذیرند که زن در کنار نقش مادری و همسری، دارای اهداف و شخصیت و زندگی مستقلی است و تمام افراد خانواده باید برای این منظور همراه با مادر بوده و با او همکاری داشته باشند.

نقش مادران شاغل در داشتن روحیه مثبت و شاداب تر مادر و فرزند

طبق آمار و  نتایج تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است نشان می‌دهد که مادران شاغل در مقایسه با مادران خانه دار کمتر به افسردگی مبتلا می‌شوند و این به نوبه خود تاثیر بسیاری در داشتن روحیه مثبت و شاداب فرزند دارد. 

با توجه به ارتباط نزدیکی که بین مادر و فرزندانش وجود دارد  بدیهی است که افسردگی مادر تأثیر مستقیمی بر روی کودکان می‌گذارد و همین باعث می‌شود که افسردگی مادر،  فرزندان را نیز در معرض این آسیب قرار داده و آن ها را نسبت به ابتلا به این بیماری مستعد تر کند. در مقابل هر چقدر مادر شاداب تر و پر انرژی تر باشد فرزندان و کل اعضای خانواده تحت تأثیر این روحیه و خلق بالا، شاداب و سرزنده می‌شوند.

تاثیر اشتغال مادران در مدیریت دخالت های اطرافیان در مسائل مربوط به فرزند پروری

تربیت و رسیدگی به فرزندان و صرف وقت و توجه لازم برای آن ها یکی از مهم ترین دغدغه های هر پدر و مادری است و در کنار تمام مشکلاتی که والدین دارند همیشه این مسئله در اولویت آن ها بوده است. اما گاهی افرادی از بستگان، دوستان و آشنایان وجود دارد که بی توجه به حریم خصوصی خانواده به خود این اجازه را می‌دهند که در مورد نحوه تربیت فرزندان اظهار نظر کنند و با دخالت های خود،  والدین را تحت فشار قرار می‌دهند. 

این موضوع به خصوص در بین خانواده هایی که مادر در بیرون از منزل مشغول به کار است به وفور دیده می‌شود و معمولاً این افراد تصور می‌کنند که مادر به واسطه شغل خود نمی‌تواند از پس وظایف مادری اش بر آید و اشتغال مادر را مانعی در برابر فرزند پروری و مسائل مربوط به آن می‌دانند و به همین دلیل به خودشان اجازه می‌دهند که در این زمینه اظهار نظر کنند. معمولاً این افراد از خویشاوندان نزدیک هستند و در مورد اتفاقاتی که در خانواده می‌افتد اطلاعات دارند و به همین خاطر به تصور غلط فکر می‌کنند که با این کار دلسوزی کرده و به نفع خانواده کار می‌کنند. 

تجربه ثابت کرده است که مادران شاغل در چنین مواردی به خوبی می‌تواند اوضاع را مدیریت کند و به راحتی برآشفته نشده و در مقابل این فشار ها به آسانی تسلیم نمی‌شود و به گونه صحیح و شایسته فکر و رفتار می‌کند زیرا مادران شاغل از ابتدا به سختی های این راه آگاه بوده اند و با اعتماد به نفس کافی در این مسیر  قدم گذاشته و اطمینان دارند که می‌توانند در کناراشتغال مورد علاقه شان توانایی این را دارند که به خوبی از عهده وظیفه فرزند پروری برآیند.

تأثیر مادران شاغل در مدیریت زمان و در کنار فرزند خود بودن

یکی از مهم ترین مسائلی که در بین صاحب نظران در مورد آن توافق وجود دارد اهمیت و لزوم توجه به اوقات فراغت پدر و مادرها و فرزندان می‌باشد و این که این اوقات چگونه برنامه ریزی شده و با چه کیفیتی زمان را مدیریت میکنند، امری بسیار مهم است. یک حقیقت تلخ این است که متأسفانه والدین تنها بخش کوچکی از اوقات فراغت خود را در کنار فرزندانشان هستند و مابقی این زمان را بیشتر برای جبران کارهای عقب افتاده خود صرف می‌کنند و یا حتی بدون توجه به کودکشان سرگرم گوشی خود می‌شوند. 

نکته بسیار مهم دیگر که طبق تجربه به اثبات رسیده این است که شاغل نبودن مادر به طور حتم به این معنا نیست که مادر تمام وقت و حواس و انرژی خودش را برای فرزندانش صرف می‌کند. این در حالی است که یک مادر شاغل چون آگاه است چه ساعاتی را در کنار فرزند خود نبوده وقتی که به منزل می‌رسد می‌داند که باید یک زمان خاصی را برای در کنار کودک خود بودن اختصاص دهد و انجام کارهای دیگر در اولویت های بعدی قرار می‌گیرد. 

معمولاً مادران شاغل هر چیزی را که باعث می‌شود تمرکزشان از روی فرزندشان کم شود را مدیریت کرده  و کنار می‌گذارند و تمامی تماس ها و بودن در دنیای مجازی و انجام کارهای دیگر به بعد از رسیدگی به بچه ها موکول می‌شود.

 تأثیر مادران شاغل در رشد عاطفی فرزندان

با افزایش میزان اشتغال مادران در بیرون از منزل، این سؤال مطرح شد که آیا فرزندان مادران شاغل نسبت به کودکانی که مادر آن ها خانه دار می‌باشد از نظر رشد عاطفی دارای مشکلات، محرومیت ها و یا آسیب هایی هستند یا نه و برای رسیدن به پاسخ این سؤال تحقیقات زیادی در دانشگاه های سراسر دنیا انجام شد. 

نتایج این مطالعات خوشبختانه بسیار امیدوار کننده بود و نشان می‌داد که الزاماً شاغل بودن مادر نمی‌تواند دلیل یا عامل سبب سازی برای آسیب پذیری فرزندان در مقابل مسائل عاطفی باشد. البته این به معنای ایمنی مطلق در برابر این آسیب ها نیست بلکه برای مقابله و پیشگیری از بروز این مشکلات یک راز وجود دارد و آن هم این است که مادر بتواند بین شغل خودش و وظایف مادری که دارد هماهنگی و تعادل برقرار کند و اشتغال مادر باعث نشود که در انجام وظایف والدی و زمانی که با فرزندش می‌گذراند خللی وارد شود. 

بدون شک یکی از مهم ترین و تأثیر گذار ترین مواردی که در این زمینه وجود دارد این است که مادر خانواده از حمایت ها و همراهی های همه جانبه همسر خودش یعنی پدر فرزندان برخوردار باشد تا بتواند با تکیه بر او وظایف شغلی و مادری اش را به بهترین نحو ممکن مدیریت کند. هم چنین یکی دیگر از موارد مهم، محیط کاری مادر است. اگر جو کاری دارای تنش ها و مشکلاتی باشد که باعث تحلیل رفتن انرژی جسمی و روانی مادر شود به طور یقین تأثیر منفی بر روی وظایف مادری و همسری خواهد گذاشت.

نقش اشتغال مادران در مشکلات خلقی و رفتاری فرزندان

یکی از مهم ترین دغدغه های والدین و به خصوص مادران شاغل همیشه این بوده که مبادا اگر زمان کافی را در کنار فرزندانشان نباشند باعث شود که مشکلات خلقی و رفتاری فرزندان به وجود آید. اما حقیقت این است که شواهد کافی برای این که اثبات کند مشکلات خلقی و رفتاری در خانواده هایی که مادر خانواده شاغل است نسبت به دیگر هم سن و سال هایشان که مادر آن ها شاغل نیست، بیشتر است وجود ندارد و نمی‌توان اشتغال مادر را دلیلی برای این مشکلات دانست.

نقش اشتغال مادران در عملکرد و پیشرفت تحصیلی فرزندان

در مورد تأثیری که اشتغال مادران بر روی عملکرد و پیشرفت تحصیلی فرزندان دارد نتایج متناقضی یافت شده و نیاز به تحقیقات وسیع تر و جدی تری احساس می‌شود. نتایج برخی از مطالعات بیانگر این است که به دلیل این که معمولاً خود مادرانی که بیرون از منزل کار می‌کنند دارای تحصیلات بالاتری بوده و یا حتی عده ای از آن ها هم‌ زمان با شغل خود به ادامه تحصیل می‌پردازند همین امر باعث شده که کودکان در یک جو مناسب از نظر اهمیت به تحصیل قرار بگیرند. همچنین والدین تحصیلکرده کمک بسیار زیادی در حل مشکلات درسی فرزندانشان کرده و همین باعث می‌شود که نمرات و عملکرد تحصیلی این کودکان در وضعیت قابل قبول تری قرار بگیرد. 

علاوه بر این وقتی فرزندان شاهد تلاش پدر و مادر خود هستند ناخودآگاه از آن ها الگو برداری کرده و در جهت کسب موفقیت های بیشتر و مستقل شدن خود تلاش می‌کنند. البته این صحبت ها به معنی مطلق بودن این موضوع نیست. کودکانی هم هستند که مادران و والدین شاغل به دلیل درگیری های و مشغله های خود از شرایط فرزند خود غافل شده و خیلی دیر متوجه مشکلات رفتاری و تحصیلی آن ها می‌شوند و گاهی بعد از تذکر مسئولین مدرسه برای رفع آن اقدام می‌نمایند. 

اینجاست که نحوه مدیریت و رسیدگی همه جانبه والدین شاغل اهمیت خودش را بیشتر نشان می‌دهد. در مقابل، کودکانی هم وجود دارند که مادر در بیرون از خانه کار نمی‌کند و زمان بیشتری را همراه فرزند خودش به مسائل تحصیلی او کمک می‌کند و موفقیت تحصیلی این کودکان چشمگیر است.

 تاثیر و نقش اشتغال مادران در برقراری روابط سالم و شاد

زمانی که یک خانم در بیرون از منزل کار می‌کنند دیگر این احساس را ندارد که زندگی اش تک بعدی است و بیرون از خانه بودن به او احساس مفید بودن بیشتری می‌دهد. البته یک زن در صورتی به این هدف می‌رسد که تنها نباشد و نگرش حاکم بر خانواده یک دید همکاری کننده باشد و تمام اعضای خانواده و به خصوص همسر پیشتیبانی لازم را از اشتغال مادر داشته باشند و در انجام کارهای منزل از جمله نظافت، پخت و پز غذا، نگهداری فرزندان و… کمک کنند. 

در این صورت می‌توان امیدوار بود که مادر شاغل دارای روح و جسم شاد و سالم باشد و بتواند به بهترین شکل ممکن روابطش را در محیط کار و در منزل برقرار کند. در حقیقت با گذر زمان این زنان شاغل متوجه می‌شوند که برقراری و حفظ روابط سالم و شاد برای آن ها ساده تر شده است و دلیل اصلی این احساس این است که شریک زندگی شأن در تمام مراحل و موقعیت ها همراه آن ها بوده و اینکه مادر شاغل احساس خوشبختی و کامل بودن بیشتری می‌کند. همین احساس باعث می‌شود که رابطه بین زوج ها تقویت شده و تأثیر مثبتی بر روی آن ها می‌گذارد.

 اختصاص دادن یک زمان به خصوص برای استراحت فردی مادران شاغل

یکی از مواردی که گاهی به صورت شوخی بیان می‌شود ولی در واقع یک حقیقت پنهان در پشت آن وجود دارد این است که گفته می‌شود اشتغال مادر برای این که هرج و مرج های درون منزل را پشت سر بگذارد در را به روی آن ها می‌بندد و به سر کار خود می‌رود،  بدون نگرانی درباره این که آیا فردی که از فرزندش مراقبت می‌کند یا پرستار کودک توانایی این را دارد که مشکلات موجود را حل کند یا نه. 

البته این موضوع در قالب یک طنز بیان شده است ولی وقتی دقیق تر می‌شویم متوجه یک نکته ظریف پنهانی در آن می‌توان شد و آن این است که یکی از مزیت های کار کردن در بیرون از منزل برای مادران این است که آن ها از این فرصت استفاده کنند و گاهی وقت ها از فشارهایی که در درون خانواده وجود دارد و خواسته های مختلف و مداومی که از سوی همسر و فرزندان مطرح می‌شود رها شده و زمانی را برای دور ماندن از این فضا و استراحت شخصی و ایجاد فاصله بین خود و امورات منزل اختصاص دهند. این کار از خستگی روحی و جسمی بی پایان مادر جلوگیری خواهد کرد.

کمک به وضعیت اقتصادی خانواده به واسطه شغل مادر

در مقایسه با گذشته، در حال حاضر شاهد این هستیم که مادرانی که در بیرون از منزل مشغول به کار هستند روز به روز در حال افزایش می‌باشد. 

با توجه به شرایط اقتصادی کنونی جامعه و مشکلاتی که خانواده ها در اداره کردن هزینه های زندگی با آن مواجه هستند می‌توان با اطمینان بیان کرد که درآمدی که به واسطه اشتغال مادران به دست می‌آید در بهبود وضعیت خانواده بسیار کمک کننده می‌باشد و با گذشت زمان شاهد رفاه بیشتری در خانواده هستیم و یا حداقل خانواده با مشکلات مالی شدیدی مواجه نخواهد شد و یکی از مسائلی که باعث شده همسران زنان شاغل با این موضوع کنار بیایند همین مورد است.

سخن آخر

علی رغم مطالبی که درباره تأثیر مادران شاغل در تربیت فرزندان مطرح شد یادآوری این نکته بسیار ضروری است که تصمیم درباره کارکردن مادر خانواده در بیرون از منزل یک تصمیم کاملاً شخصی است و هر کسی باید با توجه به شرایط فردی و خانوادگی و شرایط فرزندان خودش در این باره تصمیم بگیرد. در این شرایط  نیاز به انجام بررسی های بیشتر پیرامون تأثیر اشتغال مادر بر روی فرزندان و حتی روابطش با همسر خود همچنان احساس می‌شود. 

هم چنین لازم است که پیرامون میزان ساعت های کاری و تعداد روزهای مرخصی  برای مادران شاغل حمایت های کافی از سوی مسئولین کشور انجام شود تا هر چه بیشتر و بهتر بتوان از بنیاد خانواده و فرزندان که ارزشمندترین سرمایه هر کشوری می‌باشند محافظت کرد.