گوارش به مجموعه فرآیندهایی گفته می‌شود که برای قابل جذب کردن غذا صورت می‌گیرند، وظیفه‌ی انجام این پروسه در بدن بر عهده‌ی دستگاه گوارش است. در هر مرحله مسئولیت بخش‌های مختلف تفکیک شده و به صورت هماهنگ اعمال می‌شوند. واضح است که همانند سایر ارگان‌های حیاتی بدن، دستگاه گوارش نیز از اختلالات و بیماری‌ها مصون نیست و حتی افزایش سن نیز می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر این دستگاه بگذارد. در ادامه به تفضیل چگونگی تاثیر افزایش سن بر گوارش و جلوگیری از بیماریهای گوارشی در سالمندان خواهیم پرداخت. با آسانیسم همراه باشید.
چگونگی تاثیر افزایش سن بر گوارش افراد
حتماً تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که به طورکلی افزایش سن می‌تواند افراد را تا چه حد در معرض مشکلات سطحی یا اساسی قرار دهد. همراه با مسن‌تر شدن سرعت بسیاری از عملکردهای جسمی کاهش می‌یابد؛ این جمله می‌تواند صرفاً به این معنی باشد که دیگر کنش اعضای بدن به اندازه‌ای که انتظار داریم مؤثر واقع نمی‌شوند، زیرا سفت و ضعیف شدن ماهیچه‌ها در میان‌سالی رخ می‌دهد.
بر اساس تحقیقات انجام شده، از بیماری های شایع گوارشی سالمندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سوزش سرمعده
- زخم معده
- اسهال
- بواسیر (هموروئید)
- نفخ
- درد معده
- سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر
- بی‌اختیاری مدفوع
- برگشت اسید معده به مری (ریفلاکس گاستروازوفاژیال)
از متداول‌ترین مشکلات ذکر شده می‌توان به ریفلاکس معده به مری، اسهال و بواسیر اشاره کرد که به شرح مختصری از آن‌ها می‌پردازیم.
ریفلاکس اسید معده (ریفلاکس گاستروازوفاژیال)
در تعریف غیرتخصصی با عنوان ترش کردن در میان مردم شناخته می‌شود و افراد در طول عمر خود حداقل چندین بار آن را تجربه می‌کنند. مری لوله‌ای است که معده را به حلق متصل می‌کند؛ در انتهای مری دریچه‌ای عضلانی وجود دارد که تنها به هنگام فرآیند بلع باید باز باشد، باز شدن آن در خلال پروسه‌ی هضم یا زمانی که مقدار اسید در معده بالاست سبب وارد شدن محتوای اسیدی معده به مری می‌شود، در این هنگام فرد سوزشی را در قسمت فوقانی معده‌ی خود احساس می‌کند. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد ضعیف شدن ماهیچه‌ها از موارد اجتناب ناپذیری است که افزایش سن با خود به همراه دارد و به این علت ریفلاکس بیشتری را در افراد مسن شاهد هستیم.
اسهال
اسهال مزمن حالتی است که مدفوع به شکلی شل دفع می‌شود و حداقل چهار هفته به طول می‌انجامد و معمولاً به معنی اتفاق افتادن آن، سه بار یا بیشتر دریک روز است. طیف گسترده‌ای از مشکلات می‌تواند باعث اسهال مزمن شود؛ یکی از علل آن سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) است که به عنوان بیماری التهابی روده شناخته می‌شود، به طور کلی‌تر سندرم سوء جذب است که در صورت بروز، غذا هضم و جذب نمی‌شود. اسهال مزمن می‌تواند به علت برخی عفونت‌های کهنه نیز رخ دهد و همچنین از دیگر علت‌های مهم، می‌توان به بیماری کرون و کولیت اولسراتیو اشاره کرد، این بیماری ممکن است زمانی ایجاد شود که سیستم ایمنی بدن به بخش‌هایی از دستگاه گوارش حمله می‌کند. از سرنخ‌های حضور بیماری التهابی روده، وجود خون در مدفوع است که باید در صورت دیده شدن جدی گرفته و پیگیری شود.
بواسیر (هموروئید)
مجرای مقعدی در کنترل مدفوع نقش دارد؛ هنگامی‌که رگ‌های این مجرا ملتهب شوند و افزایش حجم پیدا کنند با مشکل بواسیر روبرو هستیم. بواسیر در بین بزرگ‌سالان 45 تا 65 ساله بیشتر دیده می‌شود، اما این بدان معنا نیست که جوانان و کودکان به آن مبتلا نمی‌شوند. علل زیادی وجود دارد که می‌تواند زمینه‌ساز بروز بواسیر شود، اما با بالا رفتن سن و ضعیف شدن ماهیچه‌ها کشیدگی در روده و مخرج راحت‌تر صورت می‌پذیرد. اسهال و یبوست مزمن که از بیماریهای شایع گوارشی در سالمندان به شمار می‌روند ممکن است سبب بروز بواسیر شوند، به این شکل که اسهال با بالا بردن فشار خون امکان بروز بواسیر را افزایش می‌دهد و یبوست مزمن نیز به دلیل افرایش فشار وارده به دیواره‌ی رگ‌های خونی ناحیه مخرج برای اجابت مزاج، می‌تواند در بروز این مشکل نقش داشته باشد.
جلوگیری از بیماریهای گوارشی در سالمندان
نمونه کارهایی که پرستار سالمند در منزل می‌تواند برای جلوگیری از بروز مشکلات گوارش فرد و جلوگیری از بیماریهای گوارشی انجام دهد به شرح زیر است:
- چک کردن عوارض داروهای مصرفی: گاهی ممکن است داروهایی که مصرف آن‌ها ضروری است عوارض ناخواسته‌ی گوارشی ایجاد کنند که نارضایتی سالمند را به همراه دارد. پرستار با تحت نظر داشتن واکنش فرد به داروها و در میان گذاشتن یافته‌های خود با پزشک بیمار می‌تواند به پزشک در تغییر میزان یا نوع داروی مصرفی برای رسیدن به دوزی مؤثر کمک کند تا علاوه بر اثربخشی، عوارض ایجاد شده نیز از بین بروند.
- فعال نگه داشتن سالمند: تحرک برای سالمندانی که توانایی فعالیت دارند، در جلوگیری از بروز امراض گوارشی بسیار مؤثر است. پرستار در منزل می‌تواند با تخصیص دادن زمانی در روز برای فعالیت و نرمش‌هایی که مانعی برای انجام آن‌ها وجود ندارد، نقش مؤثری در اعتلای سطح سلامت سالمند ایفا کند.
- مصرف فیبر: غذاهای با فیبر بالا مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات سبوس‌دار و لوبیا مغذی و کم‌چرب هستند و قرار گرفتن آن‌ها در برنامه‌ی غذایی امری ضروری است. مصرف فیبرها امکان بروز یبوست و ابتلا به سرطان کولون را کاهش می‌دهند.
- نوشیدن مایعات کافی: بهبود عملکرد دستگاه گوارش به علت نوشیدن آب و مایعات لازم در روز، دارای اثری انکارناپذیر است. در صورت مصرف داروی ادرارآور نیز می‌توان با پزشک درباره‌ی مدیریت مصرف دارو مشورت کرد تا بدن دچار کم‌آبی یا بی‌آبی نشود.
- تعادل وزنی: رسیدن به وزن متعادل و حفظ آن می‌تواند به جلوگیری از بسیاری مشکلات سلامتی مرتبط با سن، مانند بیماریهای قلبی، دیابت و فشار خون بالا کمک کند و تعداد داروهای مورد نیاز به علت مشکلات عنوان شده را نیز کاهش دهد؛ این بدان معناست که نگرانی کمتری از عوارض جانبی، به خصوص پیامدهای گوارشی برای فرد ایجاد می‌شود. مراقب سالمند می‌تواند با محدود کردن چربی در رژیم غذایی، انتخاب غذاهای کامل به جای غذاهای فرآوری شده سبب کنترل آسان‌تر وزن سالمند شود.
- چکاپ منظم: در صورت انجام منظم آزمایش ها بررسی روند سلامت افراد آسان‌تر خواهد بود. همچنین از این طریق می‌توان در صورت وجود بیماریهای قبلی، از میزان بهبود به صورت شفاف آگاه شد و تا حد امکان از بروز مشکلات قابل پیش بینی نیز جلوگیری کرد.
مواردی که در زمینه‌ی جلوگیری از بیماریهای گوارشی سالمندان عنوان شد توسط پرستار می‌تواند به طور تخصصی کنترل شود. طبق تحقیقات انجام شده، سرعت روند متعادل سازی بیماری یا شرایط فرد در صورت وجود پرستار افزایش می‌یابد، علاوه بر آن بسیاری از افراد آسیب پذیری که در خانه هستند با ناامنی غذایی، انزوای اجتماعی و سایر مشکلات مبارزه می‌کنند، همچنین دسترسی محدودی به مراقبت‌های اساسی دارند. این بخش تنها به سالمندان خلاصه نشده و برای نوزادان و پرستار نوزاد نیز صادق است. بودن پرستار در منزل افراد حساس و آسیب پذیر، از طریق پوشش دهی نیازها نقشی کلیدی در ایجاد وضعیت مناسب برای آن‌ها دارد. طبق نتایج به دست آمده از پژوهش‌ها، حضور پرستاران در محیط خانه‌ی افرادی که به مراقبت بیشتر و ویژه تری نیاز دارند، موجب کاهش هزینه ها نیز می‌شود.
دیدگاه‌ها