دیابت بارداری چیست و چه علائمی دارد؟

دیابت حاملگی نوعی از انواع دیابت است که معمولاً در هفته 24 تا 28 بارداری تشخیص داده می‌شود و پس از تولد نوزاد از بین می‌رود و هنگامی تشخیص داده می‌شود که در طی بارداری قند خون بالاتر از حد طبیعی باشد. برخی از زنان مبتلا به دیابت بارداری ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند، در حالی که برخی به رژیم غذایی دقیق و برخی دیگر ممکن است نیاز به تزریق انسولین داشته باشند.

گلوکز بیش از حد در خون برای شما یا کودکتان مناسب نیست .مدیریت دیابت بارداری می‌تواند به شما و کودک شما در سالم ماندن هردوی شما کمک کند. شما می‌توانید با انجام اقدامات فوری برای مدیریت سطح قند خون خود از سلامتی خود و کودکتان محافظت کنید.

با درخواست خدمات پرستاری در منزل می‌توانید در مدیریت دیابت و تهیه غذاهای مفید در بارداری به شما کمک کند تا سطح قند خون مادران کنترل شود.

علائم دیابت بارداری

معمولا دیابت در حاملگی علائم خود را نشان نمی‌دهد. علائم خفیف هستند و اغلب مواقع بدون آزمایش و تشخیص پزشکی مشخص نمی‌شود. برای همین مراجعه مکرر به دکتر در بارداری یکی از مهم‌ترین روش‌های آشنایی با علائم دیابت بارداری و درمان آن است.

برخی از نشان‌های قند خون بالا در حاملگی شامل موارد زیر است:

• ادرار مکرر
• تشنگی شدید
• خستگی
• حالت تهوع

تمام این علائم در بارداری سالم نیز اتفاق می‌افتد برای همین خیلی مواقع مادران متوجه دیابت خود نمی‌شوند.

چه عواملی باعث دیابت بارداری می‌شود؟

دیابت حاملگی هنگامی رخ می‎دهد که بدن شما نتواند انسولین لازم را در دوران بارداری ایجاد کند. انسولین، هورمونی است که در لوزالمعده ساخته شده و به بدن شما کمک می‌کند تا از گلوکز برای انرژی استفاده کند و به کنترل قند خون شما کمک می‌کند.

در دوران بارداری‌، بدنتان هورمون‌های خاص و تغییرات دیگری مانند افزایش وزن را ایجاد می‌کند که ممکن است باعث دیابت بارداری شود. به دلیل این تغییرات، سلول‌های بدن از انسولین به خوبی استفاده نمی‌کنند که شرایطی به نام مقاومت به انسولین را به وجود می‌آورد. تمام زنان باردار در اواخر بارداری از مقاومت به انسولین برخوردار هستند. بیشتر زنان باردار می‌توانند انسولین کافی برای غلبه بر مقاومت به انسولین تولید کنند، اما بعضی از آنها که نمی‌توانند مبتلا به دیابت حاملگی می‌شوند.

داشتن اضافه وزن به دیابت بارداری مرتبط است. زنانی که اضافه وزن دارند یا چاق می‌شوند ممکن است در هنگام بارداری مقاومت به انسولین داشته باشند. افزایش وزن بیش از حد در دوران بارداری نیز ممکن است باعث دیابت بارداری باشد. هم چنین داشتن سابقه خانوادگی دیابت، این احتمال را به وجود می‌آورد که به دیابت حاملگی مبتلا شوید.

چگونه دیابت بارداری بر نوزاد من تأثیر می گذارد؟

سطح بالای گلوکز خون در دوران بارداری می‌تواند مشکلاتی را برای کودک شما ایجاد کند. در صورتی که دیابت بارداری به درستی کنترل نشود و قند خون (قند) خون بالا باقی بماند عوارض و خطراتی را هم برای مادر و هم برای نوزاد به همراه دارد.

عوارض و خطرات دیابت بارداری برای مادر

• خطر سزارین یا زایمان واژینال دشوارتر (به دلیل وزن بالای کودک)
• خطر بیشتری برای دیابتی ماندن بعد از تولد یا ابتلا به دیابت نوع 2 در آینده (یک خطر 20٪ تا 50٪ در طی 5 تا 10 سال از پس از زایمان)
• پرفشاری خون بارداری یا پره اکلامپسی (فشار خون بالا)

عوارض و خطرات دیابت بارداری برای نوزاد

• وزن بیش از حد، که می تواند زایمان را دشوار کرده و به کودک شما آسیب برساند
• قند خون پایین که به آن هیپوگلیسمی نیز گفته می‌شود می‌تواند باعث تشنج جنین شود
• مایع آمنیوتیک بیش از حد، خطر زایمان زودرس را افزایش می‌دهد.
• مشکلات تنفسی بعد از تولد نوزاد
• قند خون بالا همچنین می‌تواند احتمال ابتلا به سقط جنین خارجی یا نوزاد مرده متولد شده را افزایش دهد.
• ممکن است که همچنان که کودک شما بزرگتر می‌شود اضافه وزن پیدا کند و به دیابت نوع 2 مبتلا شود
• خطر چاقی و عدم تحمل گلوکز در اوایل بزرگسالی (خصوصاً اگر وزن نوزاد هنگام تولد بالای 4 کیلوگرم باشد)

چگونه پزشکان دیابت بارداری را تشخیص می دهند؟

پزشکان از آزمایش خون برای تشخیص دیابت بارداری استفاده می‌کنند. ممکن است تست چالش گلوکز، تست تحمل گلوکز خوراکی یا هر دو را انجام دهید. این آزمایشات نشان می‌دهد که بدن شما چقدر از گلوکز استفاده می‌کند.

تست چالش گلوکز

ممکن است ابتدا آزمایش چالش گلوکز را انجام دهید. نام دیگر این آزمایش خون، آزمایش غربالگری گلوکز است. در این آزمایش، یک متخصص مراقبت‌های پزشکی1 ساعت پس از نوشیدن یک مایع شیرین حاوی گلوکز، از شما خون می‌گیرد. نیازی به ناشتا بودن برای این آزمایش نیست. اگر قند خون شما بیش از حد باشد. لازم است در ناشتا بودن نیز از شما یک تست تحمل گلوکز خوراکی گرفته شود. اگر قند خون شما 200 میلی گرم بر دسی لیتر یا بیشتر باشد، ممکن است مبتلا به دیابت نوع 2 باشید .

تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT)

OGTT حداقل 8 ساعت بعد از ناشتا بودن قند خون را اندازه گیری می‌کند. اول، یک متخصص مراقبت‌های پزشکی از شما نمونه خون می‌گیرد. سپس مایع حاوی گلوکز را می‌نوشید. سپس سطح قند خون بالا در هر دو یا چند بار آزمایش خون ناشتا، 1 ساعت، 2 ساعت و 3 ساعت بعد به این معنی است که شما به دیابت حاملگی مبتلا هستید.

راه‌های درمان دیابت بارداری در خانه

خوشبختانه، با کنترل دقیق میزان قند خون، می‌توانید تمام خطرات احتمالی مرتبط با دیابت بارداری را از بین ببرید. بسیاری از زنان مبتلا به دیابت بارداری می‌توانند با دنبال کردن یک برنامه غذایی سالم و فعال بودن از نظر جسمی، سطح قند خون خود را مدیریت کنند.

همچنین ممکن است برخی از زنان به داروی دیابت احتیاج داشته باشند. اگر به دیابت بارداری مبتلا شده باشید، خدمات پرستاری از زنان باردار شرکت آسانیسم کمک شایان ذکری برای کنترل قند خون مادر باردار می‌کند. توصیه‌های پزشکان و محققان در این مورد شامل موارد زیر است:

چندین بار در روز سطح قند خون خود را کنترل کنید

قند خون خود را ابتدای صبح، زمانی که هنوز چیزی نخوردید بررسی کنید. سپس یک ساعت بعد از خوردن هر وعده غذایی اطمینان حاصل کنید که قند خون شما در حد سالم باقی بماند. اکثر پزشکان پیشنهاد می‌کنند که یک کیت دیابت خریداری کنید. این کیت شامل سوزن برای انگشت و یک دستگاه کوچک است که قند خون شما را اندازه گیری می‌کند. این امر در سلامت خود و البته کودک شما نقش مهمی دارد.

نگران نباشید، پرستار مادر باردار در این زمینه به شما کمک خواهد کرد. با کمک او و مشورت با یک متخصص تغذیه، در مرور گزینه‌های غذای سالم و تهیه برنامه مناسی سطح قند خونتان کنترل خواهد شد. بسیاری از خانم‌ها مدت‌ها پس از تولد نوزاد از رژیم “دیابت حاملگی” و وعده‌های غذایی متعادل استفاده می‌کنند.

ثبت میزان قند در وعده‌های غذایی

بعد از هر وعده غذایی، هر چه را که میل کردید همراه با سطح قند خون خود، بنویسید. این به شما کمک می‌کند تا بهتر بفهمید چه غذاهایی باعث افزایش سطح گلوکز خونتان می‌شوند. بنابراین می‌توانید از خوردن آنها جلوگیری کنید.

ورزش

فعالیت بدنی می‌تواند به شما در رسیدن به سطح قند خون مورد نظرتان کمک کند. اگر فشار خون یا کلسترول خون شما خیلی زیاد است، فعالیت بدنی می‌تواند به شما در رسیدن به سطح سالم آن کمک کند. فعالیت بدنی همچنین می‌تواند میزان استرس را کاهش دهد. قلب و استخوان‌ها را تقویت کند، قدرت عضلات را بهبود بخشد و مفاصل شما را منعطف نگه دارد. فعال بودن بدنی همچنین به کاهش احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 در آینده کمک خواهد کرد. به پیاده روی بروید یا مدتی بعد از غذا فعالیت مقتصری داشته باشید تا سطح گلوکز شما پایین بیاید.

با پزشک خود در مورد اینکه چه فعالیت‌هایی برای شما در دوران بارداری بهتر است، صحبت کنید. به مدت 30 دقیقه فعالیت 5 روز در هفته برایتان مناسب است. حتی اگر قبل از بارداری فعالیت چندانی نداشته‌اید. به این نکته توجه داشته باشید که قبل، حین و بعد از ورزش، به خوبی هیدراته بمانید (آب بنوشید).

علاوه بر آن همیشه دستگاه تست قند خون و منبع کربوهیدراتهای سریع جذب شونده(مانند شکلات) همراه خود داشته باشید تا در صورت وجود هیپوگلیسمی(کاهش و افت قند خون) از آنها استفاده کنید. در صورتی که به دلیل کار‌های خانه و نگهداری از سایر فرزندان فرصت کافی برای انجام تمرینات ورزشی ندارید، پرستار کودک در تهران می‌تواند به شما کمک کند تا زمان بیشتری برای ورزش داشته باشید.

رژیم دیابت بارداری

به یک متخصص تغدیه مراجعه کنید تا در انتخاب برنامه غذایی مناسب به شما و کودکتان کمک ‌کند و یک برنامه غذایی سالم تهیه کنید. این طرح به شما کمک می‌کند تا بدانید که کدام غذاها را بخورید، چه مقدار غذا و چه موقع بخورید. انتخاب مواد غذایی، مقادیر و زمان بندی همه در حفظ سطح قند خون در محدوده هدف شما مهم هستند.

رژیم غذایی و ورزش غالباً برای كنترل دیابت حاملگی كافی هستند. اما اگر انجام نشوند، پزشك ممكن است به شما توصیه كند كه برای كنترل آن انسولین مصرف كنید. اگرچه ممکن است داروی خوراکی گلیبورید (داروی دیابت که به پانکراس کمک می‌کند انسولین تولید کند)  برای دیابت بارداری تجویز شود.

درمان پزشکی برای دیابت بارداری

اگر بعد از 1 تا 2 هفته پیروی از برنامه غذایی و ورزش سطح قند خون به حالت نرمال نرسید. ممکن است دکتر انسولین یا داروهای کنترل قند خون به شما تجویز کند. سطح قند خون در بیشتر مواقع با نزدیک شدن به زایمان افزایش می‌یابد، بنابراین برخی مواقع دیابت بارداری در اوایل بارداری با روش‌های خانگی درمان می‌شود ولی در اواخر بارداری ممکن است دکتر دارو تجویز کند.

قرص و دارو

محققان در مورد ایمنی قرص‌های دیابت متفورمین و گلیبورید در دوران بارداری مطالعه می‌کنند، اما مطالعات طولانی مدت بیشتری لازم است. با پزشک خود در مورد اینکه چه درمانی برای شما مناسب است صحبت کنید.

انسولین در بارداری دیابتی

انسولین فقط در شرایطی تجویز می‌شود که:

• شما توانایی مصرف داروها مانند متفورمین را ندارید.
• قرص‌ها سطح قند خون را پایین نیاورند.
• سطح قند خون شما بحالت خطرناک بالا باشد.
• جنین بیش از حد بزرگ شده یا مادر در رحم بیش از حد نرمال مایعات دارد.

در صورت نیاز به استفاده از انسولین، پزشک نحوه استفاده و دوز صحیح را به شما آموزش می‌دهد.

انسولین به کودک شما آسیب نخواهد رساند ولی خطر افت قند خون مادر پس از استفاده بالاست. علائم افت قند خون شامل: گشنگی، عرق سرد، کمرنگ شدن پوست، مشکل در تمرکز و لرزش است.

اگر علائم افت قند خون را مشاهده کردید، فورا میزان قند خون خود را آزمایش کنید و در صورت نیاز درمانش کنید.

برای جلوگیری از دیابت بارداری چه کاری باید انجام شود؟

اگر تنها عوامل خطرزا برای دیابت حاملگی سابقه خانوادگی این بیماری و سن پیشرفته مادر باشد، باید کار‌های بیشتری انجام دهید تا از احتمال ابتلا به این بیماری جلوگیری کنید. اما اگر اضافه وزن دارید، با استفاده از چند عادت سالم مانند یک رژیم غذایی متعادل و به طور روزمره ورزش کردن، می‌تواند کمک بزرگی به شما کند.

فعال بمانید

با انگیزه کودک در راه، اکنون زمان بسیار خوبی برای شروع روال تناسب اندام است. فعالیت کردن تحت نظر پزشک حتی 15 دقیقه پیاده روی بعد از ناهار و شام  به بدن شما اجازه می‌دهد که حتی بدون اینکه بدنتان انسولین را تولید کند، گلوکز بسوزاند. این یک روش عالی برای کنترل قند خون است. به علاوه در صورتی که فرزند دیگری دارید و فرصت ورزش کردن را ندارید پرستار کودک در منزل در نگهداری کودکتان  به شما کمک خواهد کرد.

یک رژیم غذایی سالم داشته باشید

ایجاد تغییر در رژیم غذایی شما نه تنها از شما و کودکتان در دوران بارداری محافظت می‌کند بلکه به شما در ایجاد عادات غذایی بهتر برای زندگی کمک می‌کند. یک رژیم غذایی متعادل و پر از انواع میوه و سبزیجات را مصرف کنید.

از مصرف کربوهیدراتهای پیچیده با هدف محدود کردن چربی‌های اشباع و ترانس و از خوردن غذاهای فرآوری شده قندی خودداری کنید. به گزینه های پر فیبر و کم چرب فکر کنید مانند غلات کامل، لبنیات کم چرب، گوشت قرمز بدون چربی، مرغ، حبوبات و ماهی.

مراقب تناسب وزن خود باشید

با کمک پزشک خود سعی کنید وزن طبیعی و BMI خود را حفظ کنید.

رژیم مناسب دیابت بارداری چیست؟

یک رژیم متعادل برای کنترل سطح قند خون (قند) و برای یک بارداری سالم ضروری است. در صورت وجود دیابت حاملگی، باید در رژیم غذایی مادر تغییرات خاصی اعمال شود. از جمله میزان کربوهیدرات در هر وعده غذایی. یک رژیم غذایی با کنترل کربوهیدرات پایه و اساس درمان است. لازم است که  مصرف کربوهیدرات‌ها به طور کامل از قطع نشود بلکه توزیع آنها در طول روز ضروری است.

یک متخصص تغذیه به شما کمک می‌کند تا برنامه غذایی خود را بر اساس نیازهای انرژی خود تنظیم یا اصلاح کنید. متخصص تغذیه همچنین در مورد مواد مغذی مهم که باید در رژیم غذایی خود در دوران بارداری مصرف می‌کنید به شما توصیه می‌کند که شامل موارد زیر است:

• پروتئین
• اسیدهای چرب ضروری
• آهن
• اسید فولیک
• ویتامین D
• کلسیم

اهمیت شیر دادن و دیابت بارداری

تغذیه با شیر مادر برای همه خانم‌ها، مخصوصا مادران دیابتی توصیه می‌شود. شیر مادر یک غذای عالی برای نوزاد شما است. تغذیه با شیر مادر نه تنها به مادر کمک می‌کند که اضافه وزن دوران بارداری را از دست بدهد، بلکه فشار خون او را نیز کاهش داده و به کنترل قند خون (قند) کمک می‌کند و در نتیجه از ابتلا به دیابت نوع 2 جلوگیری می‌کند.

همچنین شیردهی باعث کاهش خطر چاقی و دیابت کودک، هنگام بزرگسالی می‌شود. نیازهای تغذیه‌ای مادران شیرده در اصل در سه ماهه آخر بارداری یکسان است. توصیه می شود بلافاصله پس از تولد شیردهی را شروع کنید تا از ابتلا به هیپوگلیسمی در نوزاد جلوگیری کرده و حداقل به مدت 6 ماه آنرا ادامه دهید.

بعد از بارداری چه اتفاقی برای شما می‌افتد؟

به نقل از بیمارستان کلیولند کلینیک در آمریکا:

نیمی از زنانی که دیابت بارداری دچار می‌شوند به دیابت نوع 2 در آینده نیز مبتلا می‌شوند. به همین دلیل بسیار مهم است که عادات سالم را در دوران بارداری  تبدیل به روتین کنیم و سلامت خود را حتی پس از زایمان حفظ کنید. در اینجا چند روش برای سالم ماندن پس از زایمان آورده شده است:

1. ویزیتهای پزشکی را جدی بگیرید. پزشک شما را پس از مراجعه بعد از زایمان، شش هفته بعد و سپس دوباره هر سال مجدداً ارزیابی می‌کند تا مشکلات مربوط سطح گلوکز و HbA1c (هموگلوبین گلیکوزی شده) را بررسی کنید.
2. با یک متخصص تغذیه صحبت کنید. او به شما در تهیه یک رژیم غذایی کمک می‌کند تا سطح قند خون را کنترل کنید.
3. هر روز تا حد ممکن سالم بخورید. سعی کنید از قندها و کربوهیدراتهای تصفیه شده که باعث افزایش قند خون شما و پیشرفت دیابت نوع می‌شود، جلوگیری کنید. به یاد داشته باشید، قند و کربوهیدراتهای ساده در اکثر موارد غذایی وجود دارند. بنابراین اطمینان حاصل کنید که برچسب ها را با دقت بخوانید (یک متخصص تغذیه می‌تواند به شما در درک مواد اصلی کمک کند تا مراقب باشید). در عوض، از غذاهای غیر فرآوری شده مانند سبزیجات، گوشت کم چرب، لبنیات و غلات کامل استفاده کنید.
4. تا زمانی که ممکن است شیر دهید. تغذیه با شیر مادر احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را بعد از دیابت بارداری کاهش می‌دهد.
5. تناسب اندام خود را دوباره به دست آورید. اگرچه فعال بودن در کنار کودک که نیاز به تمام توجه شما دارد دشوار است، سعی کنید تا حد ممکن ورزش مورد تأیید پزشک را انجام دهید تا به شما در از دست دادن وزن بارداری کمک کرده و وزن خود را کنترل کنید. شما می‌توانید برای نگهداری کودک خود از خدمات پرستاری آسانیسم کمک بگیرید.