تابستان همیشه با گرمای فراوانش مشکلاتی را برای طبیعت و انسان ها ایجاد می کند از آتش گرفتن جنگل ها به علت گرما تا ایجاد بیماری برای انسان ها. گرمازدگی جزء مشکلات شایع در این دوران است که بیشتر افراد، تجربه ای در این مورد دارند. خوشبختانه میتوان از گرمازدگی پیشگیری و جلوگیری کرد بنابراین اطلاع از علائم و علت ها و درمان به موقع گرمازدگی از بسیاری موارد شدید جلوگیری خواهد کرد.
گرمازدگی چیست؟
کمبود مایعات در بدن و قرارگیری در محیط گرم بیرون با دمای بالا آن هم بیش از چند روز از جمله عوامل خستگی گرمایی محسوب می شوند. همه این موارد مسبب تنفس و ضربان سریع اما ضعیف، تعریق و … است. با توجه به علائم خستگی گرمایی در صورت نادیده گرفتن منجر به بیماری مرگبار سکته گرمایی می گردد. هنگامی که درجه حرارت بدن شما بسیار سریع اوج می گیرد، باعث ایجاد زنجیره ای از علائم ناخوشایند می-شود.
به طور سنتی گرمازدگی رفته رفته و به تدریج رخ داده و در افرادی که در حفظ دمای بدن خود دچار مشکل بوده مانند کودکان و سالمندان تاثیر می گذارد. پرستار سالمند در کرج و در منزل تهران یا پرستار کودک در منزل که با این دو قشر آسیب پذیرتر جامعه در ارتباطند، می بایست در تایم های اوج گرما از تغذیه مناسب برای این افراد و تنظیم دمای مناسب منزل استفاده کنند.
انواع گرما زدگی
در نوع اول از گرما زدگی با توجه به افزایش پیوسته دمای بدن در طول چند ساعت یا روز، افراد متوجه داغی و گرمازدگی خود نمی شوند در نتیجه نمیتوانند به موقع راهی برای خنک کردن محیط یا استفاده از تهویه مطبوع پیدا کنند.
گرمازدگی شدید، نوع دیگر از گرمازدگی است که زمانیکه فرد در دماهای بالا مشغول فعالیت، کار، ورزش و … بوده رخ می دهد. در این نوع ورزشکاران دونده و فوتبالیستها و همچنین کارگران فصلی و ساختمانی بیشتر در معرض خطر گرمازدگی شدید هستند.
بسیاری از ورزشکاران با تعریق هنگام تمرین بدنشان خنک می شود اما در گرمازدگی شدید بدن خنک نمیگردد بنابراین زمانیکه تمرینات ورزشکار یا افرادی که فعالیت بدنی در محیط گرم یا در فصل تابستان انجام گردد این اتفاق رخ نمی دهد. با بالا رفتن دمای داخلی بدن و نزدیک به 40 درجه، شرایط افراد خطرناک می شود بنابراین افزایش دما سلولهای درون روده ها آسیب دیده و با نشت مواد سمی به داخل خون، ارگان های متعددی شکست و آسیب می بینند.
علائم گرمازدگی
علائمی که نشان می دهد در معرض گرمازدگی هستید و ممکن است با گذشت زمان یا بصورت ناگهانی دچار آن شوید، شامل :
• ضعف و خستگی
• کشیدگی و درد عضلات
• استفراغ و تهوع
• پوست رنگ پریده و چسبناک
• دمای طبیعی بدن
• گرفتگی عضلات
• سرگیجه
• ضعف و غش
• ادرار زرد تیره یا نارنجی
• سردرد و اسهال
چه افرادی بیشتر دچار گرمازدگی میشوند
گرما زدگی با دمای هوا ارتباط مستقیم دارد با افزایش دمای محیط بدن شما عرق میکند و اگر دچار تبخیر عرق شدید به این معنی است که بدن توانایی خنک کردن خودش را ندارد. افرادی که در محیطی با دمای بالا و گرم فعالیت داشته در معرض ابتلاء به گرمازدگی اند اما افرادی که بیشتر دچار گرمازدگی میشوند در ذیل نام برده شده است:
- شیرخواران و بچه های کوچک
- افراد مسن
- افراد چاق
- افراد دارای بیماری های خاص
- افرادی که از داروهای ضد افسردگی، آرام بخش ها و دارو های فشار خون استفاده می کنند
- افرادی که الکل مصرف می کنند
درمان گرمازدگی
در صورت مشاهده علائم گرمازدگی در افراد، سریع یک آمبولانس خبر کرده یا خیلی سریع وی را به نزدیک ترین بیمارستان برسانید. اولین اقدام ها جهت کاهش دمای فرد گرمازده که شما می بایست برای درمان گرمازدگی انجام دهید عبارتند از:
- ابتدا لباس های فرد گرمازده را کم کرده و در آب سرد وی را شستشو دهید. در صورت عدم چنین امکانی، میتوان با استفاده از یک پارچه یا حوله یا اسفنج، بدن را با آب سرد خنک کرده همچنین میتوان قطعات یخ را به آرامی به بدن فرد بمالید.
در صورتیکه مقدار آب در اختیار شما کم بوده، توسط تکه کاغذی، حوله یا پنکه، او را باد بزنید و سر و گردن او را خنک نمائید. تکه های یخ را روی گردن، زیر بغل و کشاله ران او قرار دهید. - پس از استحمام فرد را در محیطی خنکی استراحت کند.
- قرارگیری پاها بالاتر از سطح بدن مسبب حرکت جریان خون بیشتر به سمت سر وی می شود.
- با ماساژ دست ها و پاها خون خنک شده به سمت مغز و مرکز بدن فرد گرمازده حرکت می کند.
در صورت به هوش بودن فرد گرمازده نوشیدنی یا آب خنک به او داده و وی را به نوشیدن آن تشویق کنید.اما در صورت بی هوشی، امکان پذیر نمی باشد بنابراین بدن شخص را خنک کرده تا بعد از بهوشی آب بنوشد.
درمان گرمازدگی در طب سنتی
برای درمان گرمازدگی در طب سنتی پزشکان به مصرف موارد زیر اشاره میکنند:
- دانه های ماش را در آب جوش خیس کنید و پس از مدتی آنرا میل کنید این دانه به عنوان یک ادرار آور شناخته شده است.
- میوه هندوانه برای دفع حرات بدن بسیار تاثیر گذار است و میوه ای است که به خوبی میتواند آب بدن را که ازبین رفته است تامین کند.
- مصرف آب زیاد و آب های دارای املاح به برقراری متعادل بودن بدن کمک میکند و اگر فرد به خاطر دمای بالا آب بدن خود را از دست دهد برای درمان آن موثر است.
در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه کنیم ؟
اگر فکر میکنید گرمازده شده اید ابتدا به مکان خنک تری بروید و فعالیت های خود را متوقف کنید و استراحت کنید و سپس سعی کنید نوشیدنی های خنک بخورید اما اگر علائم آن بعد از 1 ساعت تمام نشد و علائمی مانند گیجی و عدم هوشیاری داشتید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
برای پیشگیری از گرمازدگی چه کارهایی انجام دهیم؟
برای پیشگیری از گرما زدگی در هنگام افزایش دما باید اقدامات زیر را انجام دهید:
- در هوای داغ، لباس سبک و گشاد و رنگ روشن بپوشید و از پوشیدن لباس های تنگ جلوگیری کنید.
- نوشیدن آب را فراموش نکنید تا به حفظ دمای بدن کمک کند صبر نکرده تا تشنه شده و بعد آب بنوشید.
- با تعریق زیاد شما نیاز داشته بیشتر آب بنوشید. با کاهش دفع ادرار، میزان آب دریافتی را بدن را زیادتر کنید.
- اگر گرمای زیاد را احساس میکنید، از پنجره، فن یا تهویه مطبوع استفاده نمائید. در نتیجه تبخیر عرق بهتر می انجامد و باعث خنکی پوست شما می گردد.
- در مناطق گرم و فصول گرم به این نوع هوا می بایست عادت کرد. چند هفته طول میکشد تا بدن به این آب و هوا عادت کند.
- از کرم های ضد آفتاب و عینک و کلاه افتابی در روز های گرم استفاده کنید.
- اگر داروی خاصی مصرف میکنید که باعث بروز مشکلاتی در هنگام گرما میشود مراقب مشکلات آن باشید و در هنگام گرما زدگی اقدامات لازم را خیلی سریع انجام دهید.
- داخل خودرویی که زیر آفتاب پارک شده است ننشینید
من راننده جاده ام و توی نور آفتاب کار میکنم و در معرض گرمای بسیار هستم الان خیلی تب دارم و تمام بدن من درد میکنه باید چیکار کنم ؟
ممکن است دچار گرمازدگی شده باشید اما باید در کوتاه ترین زمان به پزشک مراجعه کنید.