توهم در کودکان موضوعی بسیار شایع است؛ تا حدی که اگر با یک کودک 3 تا 6 ساله روبرو شوید با احتمال بالایی او از دوستان غیر واقعی خود یا اتفاقاتی که هرگز به وقوع نپیوسته‌اند سخن خواهد گفت. این موضوع تا زمانی که حالت بیمار گونه نداشته باشد نه تنها مشکلی ندارد بلکه زمینه‌ی شکوفایی و تواناتر ساختن قوه‌ی تخیل کودک را فراهم می‌آورد اما زمانی صحبت از اختلال به میان خواهد آمد که علائمی جدی توجهمان را جلب کند، به شرح آن‌ها خواهیم پرداخت. در واقع باید بدانید که تشخیص این اختلال آن هم در کودکان کار بسیار دشواری است.
برای دانستن تعریف بیشتر به”توهم چیست” مراجعه کنید و بدانید نشأت گرفته از چه بیماری هایی میتواند باشد.
توهم معمولاً به تنهایی ایجاد نمی‌شود و میتواند نتیجه‌ی بیماری‌های روانی دیگری مانند اسکیزوفرنی کودکان باشد؛ که گاهی در ابتدای مرحله‌ی تشخیص ممکن است با اوتیسم اشتباه گرفته شود. البته به این موضوع باید اشاره کرد که اسکیزوفرنیای کودکی تقریباً همان اسکیزوفرنیای دوران جوانی است که چند سالی زودتر بروز پیدا کرده است. طی این بیماری افکار غیر عادی، احساسات غیر واقعی و همچنین رفتارهای عجیب و غریب از کودک سر می‌زند. این بیماری عموماً ناگهانی ایجاد نمی‌شود که ریشه‌ی آن را باید یافت.
از علل اسکیزوفرنی در کودکان می‌توان به زمینه‌ی ژنتیکی، خوردن داروهایی توسط مادر در دوران بارداری که اثراتی مخرب بر سلامت کودک داشته‌اند و … اشاره کرد.
علائم اختلال توهم در کودکان
هذیان: هذیان یکی از نشانه‌های شایع توهم دوران کودکی است. به سختی می‌توان دریافت که آیا یک کودک به اختلال توهم دچار است یا تنها وانمود میکند و از قدرت خیال خود بهره می‌گیرد. برای نمونه ممکن است یک کودک با قاطعیت ادعا کند دوستی که در واقع وجود خارجی ندارد او را آزار می‌دهد، تفکیک این موضوع کاری بس دشوار است چرا که کودکان بازی‌های خود را در بستری از خیال انجام می‌دهد علت این کار این است که غالباً آن‌ها از سطح انرژی بالاتری برخوردار هستند و به هیجان بیشتری نیاز دارند.
رفتار آشفته یا روان‌گسیخته: تشخیص این حالت به سن کودک بستگی دارد و دشوار است؛ اما روان‌گسیختگی رفتار موضوعی است که باعث نگرانی والدین و پرستار کودک میشود. در این زمان این سؤال مطرح میشود که چه رفتارهایی را می‌توانیم آشفته بنامیم، از این دست رفتارها می‌توان به عدم نشان دادن واکنشی توسط کودک به محرک‌ها، خیرگی‌های طولانی مدت و بی‌دلیل یا حتی نشان دادن واکنشی بسیار شدید به موضوعی که حداقل در ظاهر فاقد هرگونه مشکل به نظر می‌رسد، اشاره کرد. این را باید در نظر داشت که این رفتارها در حالتی می‌توانند علامت به شمار روند که بارها و بارها تکرار شوند.
جدی گرفتن تصویرهای ذهنی: تصورات و تخیلات زمانی خطرناک به نظر می‌رسند که کودک تمایزی میان واقعیت و خیال قائل نشود. این امر میتواند علامتی باشد که او واقعاً دچار اختلال توهم است. تخیل بیش از حد به تنهایی باعث نگرانی نیست، اما زمانی که همراه با علائم و نشانه‌های دیگر باشد، نگرانی را تشدید کرده و لازم است توسط روان پزشک کودک بررسی شود.
انواع توهم در کودکان
- بزرگنمایی: در این نوع توهم، کودک فکر میکند که دارای قدرت مافوق بشری بوده و میتواند فعالیت‌هایی را انجام دهد که برای دیگر کودکان میسر نیست. این افکار ممکن است در حالت عادی برای کودکان به دلیل دیدن برنامه‌های کودک و کارتون‌ها یا بر اثر همزاد پنداری با قهرمان کتاب‌های قصه به وجود آید و تفکیک این تصورات از اختلال توهم در کودکان دارای یک مرز باریک است و آن مرز این است که کودک قدرت تمییز خیال از واقعیت را نداشته باشد.
- مجازات: در این حالت کودک مدام نگران است، چرا که فکر میکند فردی مجهول‌الهویه او و خانواده‌اش را تهدید میکند و آن‌ها امنیت لازم را ندارند. این نوع توهم به شدت خطرناک است چرا که با در پی داشتن ترس کودک و به تبع بالا رفتن سطح استرس او واکنش‌های جسمی را تا حدی افزایش می‌دهد که ممکن است سلامت جسمی کودک نیز به خطر بیفتد.
- جسمی: در این حالت کودک می‌اندیشد به بیماری‌ای دچار است که ممکن است باعث مرگ او شود. این نوع اختلال توهمی میتواند در پی درمان نشدن اضطراب جدایی نیز شکل بگیرد.
درمان اختلال توهم در کودکان
بازی درمانی از مهم‌ترین روش‌ها در بهبود اختلال توهم در کودکان به شمار می‌رود. طی بررسی‌های انجام شده به این نتیجه رسیده‌اند که شرطی شدن فعال و بازی درمانی، از جمله درمان‌های مؤثر است. در این پروسه انتظار می‌رود که تا حد قابل قبولی رفتار و گفتار کودک بهبود یابد؛ و متخصصین می‌کوشند که کودک به درک درستی از شرایط محیطی برسد و بتواند واکنش‌های خود را کنترل کند.
درمان دارویی از دیگر راه‌هایی است که توسط روان پزشک کودک به کار گرفته میشود در این روش پرستار کودک بیمار باید توجه داشته باشد که داروها به موقع مصرف شوند تا وقفه‌ای در روند درمان اختلالی ایجاد نشود.
استخدام پرستار بچه برای مراقبت و نگهداری، راه دیگری است که می‌توان از فواید آن بهره برد. در حالت عادی نگهداری صحیح از کودکان کار دشواری است و اگر کودک بیمار باشد این کار دشوارتر خواهد بود. این روزها با اشتغال هم‌زمان مادر و پدر این نگرانی برای والدین ایجاد میشود که نگهداری از کودک بیمار خود را به چه شکلی انجام دهند تا میزان استرس آن‌ها درباره‌ی امنیت، سلامتی، حالات روحی روانی و همچنین تغذیه‌ی فرزندشان کاهش یابد. در صورت اختلالات و بیماری هایی مانند توهم و اوتیسم، مطمئن‌ترین راه کمک گرفتن از پرستار کودک بیمار یا پرستار کودک اوتیسم است. تا علاوه بر کاهش نگرانی والدین، کودک از مراقبتی آگاهانه برخوردار شود. این موضوع میتواند تا حد بالایی در بهبود بخشیدن به روند درمان مؤثر باشد.
سلام خسته نباشید. پسر من توهم میزنه میگه مثلا لباسم خیلی کلفت شدن اروم باهاش حرف میزنیم که چته میگه داد نزن میگه انگار دستم خیلی ازم دور نمیدونم چیکار کنم و چه دکتری برم
سلام عاطفه عزیز،
نگران نباشید، به روانپزشک اطفال مراجعه کنید تا روند درمان شروع شود.
سلام وقتتون بخیر
من درکودکی بسیار عصبی و تند خو بود وقتی دنبال لباسی میگشتم و پیداش نمیکردم زودعصبی میشدم و شروع میکردم به پاره کردن لباس های دیگه ی خودم و دیگه اینکه بعداز 5دقیقه زل زدن به دیوارو پنجره و وسایل ثابت دیگه میدیدم که اونها دارن حرکت میکنن و بعداز چند دقیقه بشدت حالت تهوع میگرفتم
به نظرشما من بیمار هستم؟
سلام شادی عزیز،
شاید یک مورد زودگذر بوده، نمیشه پاسخ قطعی داد؛ باید به پزشک مراجعه کنید تا معاینه شوید و اگر نیاز به دارو داشته باشید پزشک متخصص برای شما تجویز میکند.
پسرمنم اینطوره میگه صدا تو سرم هست.کنارش ایستادم میگه مامان دور میبینمت. یادستشو میذاره کنار دستم دستاش کوچیکه میگه دستم اندازه دستت بلند.چه خاکی تو سرم بریزم. علتش چیه چرا اینجور شده
سلام خسته نباشید
پسر من 10 سالشه جدیداً یه سری تفکرات داره که ازش می‌ترسه اول میگفت اگه رفتیم مسافرت و مامان و بابا مردن من چیکار کنم و شدیداً از این فکرش میترسید .
الان میگه اگه مامان بابا تبدیل شدن به دیوار یا به نرده ها ؟؟ و از همه اینها می‌ترسه ولی وقتی ازم پرسید و بهش گفتم این فکرها فقط تو فکرم و واقعیت ندارن و انجام نمیشن آروم میشه.و قبول میکنه ولی اگه فیلمی چیزی دید فوراً ربطش میده به ترسهاش و اینقدر ترسش شدید میشه که فیلمو نگاه نمیکنه. میگه نمیتونم فیلم ببینم همش این فکرها میاد تو سرم.
به نظر شما علتش چیه؟
سلام شما هم خسته نباشید
ممکنه از دوستان خودش توی مدرسه چیزی شنیده باشه که باعث این نگرانی‌ها شده. برای اینکه مطمئن بشید که حال پسرتون خوبه می‌توانید به یک مشاور مراجعه کنید.
سلام پسرمن هم میگه همه چیز رو خیلی دور میبینم مثلا من رو مبل نشستم میگه مامان چقدر تو دوری با اینکه زیاد دور نیستیم تو رو خدا خیلی نگرانم میشه یکی بگه آیا بچه اونم سابقه چنین چیزی رو داشته یا همچی چیزی نیست یا دستش رو جلو چشاش میبره میگه خیلی دوره همه چیز
سلام
ممکن است این مشکل به دلیل بینایی پسرتون باشه برای همین بهتره کودک خودتون را پیش یک دکتر ببرید.
سلام دختر من ۳سال و نیمشه توهم میزنه مثلا میگه یه عمویی تو آسمونه سبیل داره اونجاست ..ولی من چیزی نمیبینم..کوچیکتر که بود هم یهو میگفت میمون و به یه قسمت از خونه معمولا دیوار اشاره میکرد و با ترس و گریه جیغ میومدبغلم..الآنم ترسو هست و بدون من حتی تو حیاط نمیره میگه میترسم یه گرگی هیولایی چیزی بیاد برام بکشم..من باید چیکار کنم ؟!!آیا مشکل جدی هست ؟؟
پسر برادر من اینجوری میشه.اگه چیزی فهمیدی به ماهم بگو.لطفا
سلام وقتتون بخیر ببخشید خواهر من ۷ سالشه امروز دیدیم یهو گریه کرد گفتیم چیه میگه که یه دختره هست که ترسناکه تو مغزمه تو گوشی دیدم همش میاد تو مغزم
باید چیکار کنیم ؟
بیشتر توهم هایی که در کودکان ایجاد میشود گذرا هستند و خطری ندارند و طی چند هفته از بین میروند اما بهتر است به یک پزشک مراجعه کنید.
سلام میشه لطفا جواب بدید؟
خواهر من کلاس سومه، همش میگه از کلاس اول یه گوریل میبینم توی مدرسه دنبالمه خیلی ترسناکه. هرچی بهش میگیم همچین چیزی وجود نداره ولی میگه من میترسم نمیرم مدرسه. هر روز هم گریه میکنه بالا میاره میگه نمیخوام برم. راهکاری هست که بدید؟؟؟
سلام پسر خواهرشوهر من همش از خودش صدا در میاره میگه دست خودم نیست پسر خیلی ارومیه وقتی ستکت نشسته یهویی صدا درمیاره حرف زدنش انگار داره داد میزنه
سلام
ممکن است این کارهای پسر بازی کردن یا برای جلب توجه اطرافیان باشد. بسته به سن پسر این رفتارهای ایشان بعد از مدتی رفع میشود ولی اگر نگران سلامتی روانیش هستید به مشاور یا روانشناس مراجعه کنید. درصورتی که نیاز بود می‌توانید برای کودک یک پرستار هم استخدام کنید تا ازش مراقبت کند.