اگرچه بیشتر سالمندان از سلامت روانی خوبی برخوردار هستند، اما بسیاری از افراد مسن در معرض خطر ابتلا به اختلالات عصبی و بهداشت روان، به ویژه زوال عقل و افسردگی هستند. از هر چهار فرد مسن یک نفر دچار برخی اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و زوال عقل است و جالب است که پیش بینی می‌شود این تعداد تا سال 2030 دو برابر شود و به 15 میلیون نفر برسد.
خبر خوب این است که صرف نظر از سن آنها، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای سالم نگه داشتن مغز و کاهش خطر ابتلا به زوال عقل، افسردگی یا سایر شرایط روحی برای بهبود سلامت روان سالمندان انجام دهید. با دانستن نکاتی درباره روانشناسی سالمندان و آگاهی از مشکلات سلامت روان آنها، می‌توانید از بروز بسیاری از مسائل روانی افراد مسن عزیزتان جلوگیری کنید.
عوامل خطر برای سلامت روان سالمندان
مسائل بهداشت روان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در حقیقت، معمولاً فقط یک دلیل باعث ایجاد مشکلات روان نمی‌شود. عوامل مختلف اجتماعی، جسمی و روانی می‌توانند به هم پیوند خورده و منجر به شرایط روحی شوند که در زندگی سالمندان تداخل ایجاد کند. برای اینکه بدانیم چگونه می‌توان سلامت روان سالمندان را ارتقا داد ابتدا باید علت آن را ریشه یابی کرد. حتی اگر در حال حاضر سالمند سالمی هستید، ممکن است در آینده مشکلات روحی در شما یا عزیزانتان ایجاد شود. بنابراین عاقلانه است که از عوامل خطر آن آگاه باشید، که می‌تواند مواردی از جمله را شامل شود:
مشکلات پزشکی
طیف گسترده‌ای از بیماریها و مشکلات پزشکی می‌تواند به توسعه مسائل بهداشت روان مانند افسردگی کمک کند. به عنوان مثال می‌توان به بیماریهای شایعی مانند دیابت، بیماری قلبی، سرطان، آرتریت روماتوئید و بیماری پارکینسون اشاره کرد که اغلب افراد مسن را تحت تأثیر قرار می‌دهد،. علاوه بر این، برخی از عوارض داروها می‌توانند خطر ابتلا به افسردگی یا سایر شرایط بهداشت روانی را افزایش دهند.
از دست دادن استقلال
وقتی افراد سالمند توانایی مراقبت کامل از خود در روز را از دست می‌دهند، در معرض خطر بیشتری برای تجربه عقب ماندگی در بهزیستی ذهنی خود قرار دارند. عواملی مانند درد مزمن، کاهش تحرک و سایر چالش‌های عملکردی می‌تواند این خطر را افزایش دهند. خدمات نگهداری از سالمند در منزل تهران با کمک به سالمند در انجام امور روزمره باعث افزایش استقلال و عزت نفس آنها شده و به سلامت روانی آنها کمک می‌کند. داشتن استقلال بر سلامت سالمندان تاثیر بسزایی دارد.
از دست دادن دوستان نزدیک یا اعضای خانواده
ناراحت شدن برای از دست دادن کسانی که دوستشان داریم در هنگام فوت آنها امری طبیعی و ضروری است. اما بسیاری از سالمندان با شروع به از دست دادن تعداد بیشتری از دوستان، شریک زندگی یا همسر خود، عزاداری بیشتری نسبت به افراد جوان تجربه می‌کنند.
تنهایی یا انزوای اجتماعی
افراد مسن اغلب در اثر معلولیت‌ها، مشکلات و بیماریهای پزشکی، از دست دادن افراد در زندگی خود یا سایر عوامل مستعد کننده تنهایی، احساس رها شدن یا گوشه گیری هستند. تحقیقات نشان داده شده است که این احساسات در ایجاد افسردگی و سایر مشکلات سلامت روان سالمندان نقش بسزایی دارند.
دوره های افزایش استرس
زندگی پر از عوامل استرس زای رایج است. اما هر چیزی که بیش از حد طبیعی باعث استرس شود یا باعث استرس طولانی مدت شود می‌تواند نقش بسزایی در ایجاد یک مسئله بهداشت روان داشته باشد. به عنوان مثال می‌توان به عوامل استرس زایی مانند حوادثی همچون خطر سقوط و زمین خوردن یا تغییرات عمده در امور مالی، تنهایی و روابط یا شرایط زندگی اشاره کرد.
راهکارهایی برای بهبود سلامت روان سالمندان
خبر خوب این است که صرف نظر از سن شما، اقدامات فعالی وجود دارد که می‌توانید برای سالم نگه داشتن مغز و کاهش خطر ابتلا به زوال عقل، افسردگی یا سایر شرایط روحی انجام دهید. در ادامه به چند مورد از موثرترین و کاربردی ترین این موارد اشاره می‌کنیم:
سالمندان باید استفاده از حافظه خود را تمرین کنند
درگیر کردن منظم مغز با تمرینات مختلف می‌تواند به بهبود یادآوری کوتاه مدت و بلند مدت کمک کند. به عنوان مثال لیستی از اقلام مواد غذایی مورد نیاز، اشعار مورد علاقه‌تان یا پایتخت کشورها تهیه کنید و تمام تلاش خود را برای به خاطر سپردن آن انجام دهید. سپس یک ساعت بعد خود را امتحان کنید تا ببینید چند مورد را به خاطر می‌آورید. ایده‌های دیگر برای تمرین مهارت‌های تقویت حافظه عبارتند از: انجام عملیات ریاضی در ذهن، ترسیم نقشه جایی که اخیراً در آن حضور داشته‌اید و یا حفظ متن آهنگ محبوب یا حل جدول است.
نقش رژیم غذایی در سلامت روان سالمندان
رژیم غذایی نه تنها از نظر جسمی بر بدن تأثیر میگذارد، بلکه می‌تواند سلامت روانی را برای بهتر یا بدتر شدن، تحت تأثیر قرار دهد. پذیرش یک رژیم غذایی متعادل و مناسب غنی از غلات سبوس دار، میوه‌ها و سبزیجات، پروتئین‌های بدون چربی و چربی‌های سالم مانند روغن زیتون، سلامت مغز را تقویت کرده است و حتی با احتمال کاهش افسردگی و کاهش خطر زوال عقل همراه است. ممکن است سالمندان به دلیل وجود بیماریهای مختلف محدودیتهای غذایی داشته و نتوانند دیگر شیرینی‌ها و غذاهای مورد علاقه خود را بخورند. همین امر در روحیه آنها تاثیر خواهد گذاشت. پرستار سالمند در منزل با فراهم کردن غذاهای مورد علاقه او به صورت رژیمی، به بهبود روحیه‌اش کمک می‌کند. شرکت خدمات پرستاری بنا به نیاز شما بهترین مراقبان حرفه‌ای را برای سالمند عزیزتان اعزام خواهد کرد.
ورزش و سلامت روان سالمندان
ممکن است ورزش کردن بیشتر به خاطر فواید جسمی خود شناخته شود اما یک فعالیت ضروری برای ارتقای سلامت روان سالمندان نیز هست. ورزش با افزایش اندورفین و سایر مواد شیمیایی مربوط به ایجاد احساس خوب در مغز باعث بهبود خلق و خوی سالمندان می‌شود و همچنین هورمون‌های استرس زا را کاهش می‌دهد و خود درمانی برای کنترل افسردگی و اضطراب است!
30 تا 60 دقیقه فعالیت بدنی را در بیشتر روزهای هفته دنبال کنید و انواع مختلفی از حرکات را از جمله کاردیو، تمرینات مقاومتی، تمرینات تعادلی را در نظر داشته باشید. ورزش گروهی به عنوان یک راه سرگرم کننده برای انجام 30 دقیقه یا بیشتر فعالیت بدنی در روز است. به علاوه، ورزش گروهی همچنین دارای مزایای دیگری نیز می‌باشد که شامل تعاملات اجتماعی بیشتر و یافتن دوستان هم سن و سال است.
آموزش یک مهارت جدید معجزه‌ای برای سلامت روان سالمندان
یک سرگرمی یا مهارت جدید یا هنردرمانی می‌تواند هم عملکرد شناختی و هم احساس سلامتی شما را با افزایش سن بهبود بخشد. به عنوان مثال، یادگیری یک زبان خارجی یا شروع یک کار هنری جدید مغز را فعال نگه داشته و به شدت برای سلامت روان سالمندان عالی است. کارهای جدید هنری یا ورزشی چه آشپزی، نقاشی، یک ساز موسیقی که همیشه دوست داشتید یاد بگیرید و پرورش یک سرگرمی جدید یک روش عالی برای فعال نگه داشتن ذهن و یادگیری شما است.
استرس را تحت کنترل داشته باشید
استرس مزمن به خصوص با افزایش سن می‌تواند ویرانگر ذهن و بدن باشد. گرچه کنار گذاشتن نگرانی‌ها، ترس‌ها یا مسئولیت‌ها همیشه آسان نیست، اما مهم است که هر روز برای آرامش و تأمل وقت بگذارید. مراقبه، ورزش، گذراندن وقت با عزیزان و خانواده برای کاهش استرس به سالمندان در کاهش افسردگی و سایر سلامت روان کمک می‌کند.
سلامت روان سالمندان به مانند سلامت جسمی آنها اهمیت فراوانی دارد و نباید نادیده گرفته شود. در صورتی که می‌خواهید سالمند عزیزتان هم از سلامت جسمی و هم روحی برخوردار باشد باید توجه و مراقبت کافی را از او به عمل آورده و به نیازهایش توجه کنید. در این مسیر یک همدم سالمند یا پرستار سالمند در منزل به شما کمک فراوانی خواهد کرد.
دیدگاه‌ها