کلسیم یکی از فراوان ترین مواد معدنی موجود در بدن انسان است. ولی در برخی از شرایط، میزان آن از میزان استاندارد و مورد نیاز بدن کمتر شده که منجر به بروز بیماری هیپوکلسمی یا کمبود کلسیم می گردد. هیپوکلسمی یکی از بیماری های شایع میان افراد است و بروز آن به شدت سبک زندگی افراد را تحت الشعاع قرار می دهد. به همین منظور بهتر است با علائم کمبود کلسیم و علت بروز آن آشنا شده تا بتوانیم تا حد ممکن از بروز آن جلوگیری نمود.
بروز هیپوکلسمی چقدر شایع است؟
مطابق با نتایج تحقیقی که در سال 2013 روی افراد مبتلا به هیپوکلسمی انجام شد، مشخص گردید این بیماری بیشتر در افرادی بروز پیدا می کند که از اضافه وزن رنج می برند. سن نیز تاثیر چندانی ندارد؛ یعنی چه خردسال باشید، چه نوجوان و چه میانسال، اضافه وزن احتمال بروز آن را چندین برابر خواهد کرد. نتیجه آن نیز پوکی استخوان، خستگی، اسپاسم عضلانی، مشکلات حافظه و … است.
با این حال، تخمین دقیق میزان شیوع این بیماری و بروز علائم کمبود کلسیم کار ساده ای نیست، اما متخصصان در سال 2015 مشخص نمودند که ریسک ابتلا به این بیماری در حدودا 3.4 میلیارد از جمعیت جهان وجود دارد.
به صورت واضح تر، احتمال بروز علائم کمبود کلسیم بیشتر در کدام دسته از افراد وجود دارد؟
کمبود ویتامین D یکی از فاکتورهای مهم در پیدایش این بیماری است. با اینکه کم شدن میزان کلسیم یا ویتامین D می تواند باعث بروز این بیماری شود، اما به صورت کلی، نمیتوان رژیم غذایی را تنها عامل و مقصر آن دانست؛ زیرا عوامل دیگری نیز به همان اندازه در آن دخیل اند که عبارتند از:
- سابقه بیماری های گوارشی
- پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)
- نارسایی کلیوی
- نارسایی کبد
- اختلالات اضطرابی
نکته بعدی راجع به نوزادان تازه به دنیا آمده است. ریسک بروز هیپوکلسمی در آنها نیز بیشتر خواهد بود؛ زیرا بدنشان رشد کافی نداشته است. به خصوص اگر مادرشان در دوران بارداری به دیابت مبتلا شده باشد.
کمبود کلسیم چطور تشخیص داده می شود؟
اولین و ابتدایی ترین مرحله تشخیص، آزمایش خون است. برای این کار هم میتوانید به مراکز درمانی مراجعه کنید و هم از طریق آسانیسم با سرویس دکتر در منزل ویزیت شوید و نمونه گیری را انجام دهید. حضور پزشک در منزل آن هم در دوران همه گیری کرونا به مراتب سودمند تر از مراجعات حضوری خواهد بود.
علاوه بر آزمایش خون، با توجه به تجویز پزشک ممکن است به معاینات فیزیکی و ذهنی نیز نیاز باشد تا تست علائم کمبود کلسیم و نتایج تشخیص در دقیق ترین حالت ممکن باشد. معاینات فیزیکی شامل بررسی موارد زیر می شود:
- مو
- پوست
- ماهیچه ها
- معاینات ذهنی نیز عبارتند از:
- توهم
- زوال عقل
- گیجی
- تحریک پذیری
- تشنج
علائم کمبود کلسیم چیست؟
پوکی استخوان، گرفتگی معده و عضلات، عصبی شدن، اختلال حافظه، شکستگی استخوان ران از جمله علائم رایج بیماری هیپوکلسمی است که در ادامه به صورت مفصل با آنها آشنا خواهیم شد:
مشکلات عضله ای
- افرادی که کلسیم بدنشان کمتر از میزان طبیعی است، مشکلات زیر را تجربه می کنند:
- درد، اسپاسم و گرفتگی در عضلات
- درد در ران و بازوها در زمان راه رفتن یا حرکت داشتن
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن دست ها، بازوها، پاها و اطراف دهان
این علائم ممکن است هر چند وقت یکبار بروز پیدا کنند و با داشتن فعالیت از بین نخواهند رفت.
علائم شدیدتر به معنای کمبود کلسیم بیشتر است که نشانه های زیر را به دنبال خواهند داشت:
- تشنج
- آریتمی
- مرگ
خستگی مفرط
خستگی مفرط یکی از رایج ترین علائم کمبود کلسیم در افراد و شامل سطح انرژی پایین و سستی است و در نهایت منجر به بی خوابی خواهد شد. همچنین ممکن است این نشانه، سبکی سر، سر گیجه و مه مغزی را نیز به همراه داشته باشد که مشخصه آنها عدم تمرکز، فراموشی و گیجی است.
- علائم مرتبط با پوست و ناخن
- کمبود کلسیم دائمی منجر به بروز موارد زیر می شود:
- خشکی پوست
- ناخن های خشک، شکسته یا شکننده
- موهای زبر
- آلوپسی (ریزش مو به صورت تکه ای)
- اگزما یا التهاب پوستی که باعث ایجاد لکه های خشک یا خارش در محل می گردد
- پسوریازیس
پوکی استخوان
استخوان ها برای استحکام نیاز به مقدار قابل توجهی کلسیم دارند. حال زمانی که این میزان کمتر از میزان استاندارد باشد، بدن برای جبران کمبود، از استخوان ها کلسیم گرفته و به ارگان های دیگر می فرستد. همین امر نیز منجر به پوکی استخوان و احتمال بروز شکستگی استخوان ران و دیگر نقاط بدن می شود. البته ایجاد پوکی استخوان سال ها زمان خواهد برد. به همین منظور، به محض مشاهده علائم کمبود کلسیم سریعا برای درمان اقدام کنید.
سندروم پیش از قاعدگی سخت
مطالعه ای که در سال 2017 انجام شد نشان داد مصرف روزانه 500 میلی گرم کلسیم به مدت 2 ماه تاثیر مثبت و به سزایی در خلق و خوی و چرخه قاعدگی دارد. البته مصرف آن حتما باید تحت نظر متخصص انجام شود. به همین منظور اگر فرصت مراجعه به مراکز درمانی را ندارید، با استفاده از سرویس دکتر در منزل حتما پیش از شروع مصرف مکمل های کلسیم با پزشک مشورت نمایید.
مشکلات دندانی
کمبود کلسیم در بدن منجر به انتقال این ماده معدنی از منابع پر از کلسیم (دندان ها) به ارگان های خالی از کلسیم می گردد. این امر مشکلات دندانی را به همراه خواهد داشت؛ مثلا:
- پوسیدگی
- شکستگی دندان ها
- لثه های تحریک شده
- تضعیف ریشه های دندان ها
همچنین کمبود کلسیم در نوزاد، رشد دندان در آنها را نیز مختل خواهد کرد.
افسردگی
به جرات می توان گفت افسردگی یکی از مهم ترین و تاثیرگذارترین علائم کمبود کلسیم است. البته که در همه موارد اتفاق نمی افتد و صحبت از آن، نیاز به تحقیقات بیشتر دارد؛ اما کیس های بسیاری گواه از ارتباط میان کمبود کلسیم و تغییر مود داشته اند.
چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟
به محض این که علائم عنوان شده را تجربه کردید، حتی در سطح کم، به پزشک مراجعه کنید. برای اطمینان از بروز این بیماری نیاز به انجام چندین تست است و پس از انجام آنها مشخص خواهد شد سطح کلسیم در بدن شما چه قدر است و متناسب با آن، به چه شکل باید درمان را آغاز کنید.
علائم کمبود کلسیم چگونه درمان می شود؟
بزرگسالان بین 19 تا 50 سال به 1000 میلی گرم کلسیم در روز نیازمند اند. به همین منظور در بیشتر مواقع این بیماری بدون دارو و تنها با مصرف مکمل های غذایی بهبود خواهد یافت. ولی در برخی از کیس ها، موقعیت کمی پیچیده تر شده و حتی ممکن است زندگی بیمار را تهدید کند. از این رو، اگر شرایط شما حاد باشد، کلسیم به صورت وریدی برای شما استعمال خواهد شد. سایر درمان های علائم کمبود کلسیم عبارتند از:
دارودرمانی
بیشتر بیماران هیپوکلسمی به سادگی و تنها با تغییر رژیم غذایی درمان خواهند شد. مصرف غذا، خوراکی و مکمل های دارای کلسیم، ویتامین D یا منیزیم بسیار در این روند کمک کننده خواهند بود.
درمان های خانگی
نور خورشید مهم ترین منبع تامین ویتامین D است. با قرار گرفتن در معرض آن می توانید سطح این ویتامین را در بدن خود افزایش دهید. البته نیاز هر فرد به این ویتامین متفاوت است و پیش از آن، حتما از کرم ضدآفتاب استفاده کنید. به خصوص اگر برای مدت طولانی زیر آفتاب خواهید ماند.
علاوه بر آن، احتمالا پزشک چندین خوراکی و غذا سرشار از کلسیم را به رژیم غذایی تان اضافه خواهد کرد تا روند بهبودی علائم کمبود کلسیم سریع تر و ساده تر پیش رود.
دیدگاه‌ها