علائم دیابت و افراد مبتلا

دیابت، بیماری رایج و فراگیر که بسیار نام آن را شنیده یا از نزدیک لمس کرده اید. بیماری دیابت یا قند خون، در اثر افزایش قند موجود در خون و ناکافی بودن میزان انسولین در بدن بوجود می آید.  بیماران با اولین علائم دیابت چون تکرر ادرار، احساس زیاد گرسنگی و تشنگی در طول شبانه روز مواجه می شوند. به طور معمول افراد دارای اضافه وزن و کم تحرک در خطر دیابت هستند.

افراد مبتلا به پیش دیابت، قند خون بالاتر از حد طبیعی دارند، اما پزشکان هنوز آنها را دیابتی نمی‌دانند. براساس گزارش  CDC (مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها)، افراد مبتلا به پیش دیابت معمولاً در صورت عدم درمان، در طی 5 سال به دیابت نوع 2 مبتلا می‌شوند. شروع دیابت نوع 2 می‌تواند تدریجی باشد و علائم آن در مراحل اولیه خفیف باشد. در نتیجه، بسیاری از مردم ممکن است متوجه نشوند که این دیابت دارند.

انواع دیابت

دیابت خون به دو دسته اصلی زیر تقسیم می‌شود

• دیابت نوع 1
• دیابت نوع 2

دیابت نوع 1

اگر لوزالمعده قابلیت تولید کافی انسولین را نداشته باشد یا کلا انسولین نسازد، به بیماری دیابت نوع 1 مبتلا می‌شوید. انسولین قند موجود در بدن را به انرژی برای سلول‌های بدن تبدیل می‌کند.

دیابت نوع 1 معمولا توسط مشکلات خود ایمنی اتفاق می‌افتد (بدن اشتباهی به خود حمله می‌کند.). این باعث از بین رفتن سلول‌های لوزالمعده می‌شود و روند تولید انسولین را تخریب می‌کند.

دیابت نوع 1 در کودکان و نوجوانان شایع‌تر است ولی احتمال ابتلا در تمام سنین وجود دارد. ژنتیک، رژیم، برخی ویروس‌ها و روش زندگی می‌تواند باعث دیابت نوع 1 شود.

علائم دیابت نوع 1

افرادی که دیابت نوع یک دارند نیز ممکن است دچار حالت تهوع، استفراغ یا درد معده شوند. علائم دیابت نوع 1 فقط در چند هفته یا چند ماه ممکن است بروز کند و می‌تواند شدید باشد. دیابت نوع 1 معمولاً از زمانی که کودک، نوجوان یا جوان هستید، شروع می‌شود اما در هر سنی ممکن است رخ دهد.

دیابت نوع 2

بیش از 10 درصد جمعیت ایران به دیابت مبتلا شدند که 90 درصد از آن‌ها به دیابت نوع 2 مبتلا هستند. این نوع دیابت به دیابت بزرگسالان نیز معروف بوده چون این بیماری در کودکان و نوجوانان خیلی نادر است و معمولا بعد از 45 سالگی ایجاد می‌شود.

در دیابت نوع 2 سلول‌های بیمار در برابر انسولین طبیعی بدن مقاوم شده‌اند و لوزالمعده دیگر قابلیت تجزیه کردن آن‌ها را ندارد. 

علت اصلی دیابت نوع 2 قند خون بالاست که باعث می‌شود که لوزالمعده نتواند قند خون کنترل کند و به پیش دیابت و در نهایت، به دیابت نوع 2 مبتلا شوید.

قند خون بالا برای بدن مضر بوده و می‌تواند باعث بیماری‌های جدی مانند بیماری قلبی، کاهش بینایی و بیماری‌های کلیوی شود.

علائم دیابت نوع 2

علائم دیابت نوع 2 اغلب در طی چندین سال بروز می‌کند و می‌تواند برای مدت طولانی ادامه یابد بدون اینکه تشخیص داده شود (گاهی اوقات علائم قابل توجهی مشاهده نمی‌شود. اما آیا ابتلا به دیابت نوع 2 خطرناک است؟

علائم اولیه دیابت

گرسنگی و خستگی از علائم دیابت

وقتی غذایی را  می‌خورید بدن شما  آن را به گلوکز تبدیل می‌کند که سلول‌ها از آن برای تولید انرژی استفاده می‌کنند. اما سلول‌های شما برای مصرف گلوکز به انسولین احتیاج دارند. در مبتلایان به دیابت، گلوکز به مقدار کافی از جریان خون به سلول‌های بدن منتقل نمی‌شود. اگر بدن به اندازه کافی انسولین تولید نکرده باشد یا سلول‌ها  در برابر انسولینی که بدن شما ایجاد می‌کند مقاومت کنند، گلوکز نمی‌تواند وارد آنها شود و هیچ انرژی‌ای به دست نخواهید آورد. این  موضوع می‌تواند شما را گرسنه و خسته تر از حد معمول کند.

خشکی دهان و خارش پوست

از آنجا که بدن شما از برای ساختن و بازسازی پوست از آب استفاده می‌کند، رطوبت کمتری برای سایر موارد دارد. ممکن است دچار کمبود آب بدن شوید و دهان ممکن است خشک شود و همین خشکی پوست می‌تواند باعث  احساس خارش در شما شود.

تاری دید

تغییر سطح مایع در بدن می‌تواند باعث شود که لنزها در چشم شما متورم شوند. در این صورت شکل آنها تغییر می‌کند و نمی‌توانند متمرکز شوند. در نتیجه عملکرد مناسبی نخواهند داشت و باعث تاری دید می‌شوند.

علائم دیابت شایع، تکرر ادرار

وقتی قند خون زیاد باشد، کلیه ها سعی می کنند قند اضافی را با فیلتر کردن آن از خون پاک کنند. همراه با قند آب هم دفع می‌شود. در این صورت حجم ادرار فرد افزایش می‌یابد و این موضوع نیاز فرد به دفع ادرار را بخصوص در شب بیشترمی‌کند. این مورد یکی از علائم دیابت در افراد است که در اوایل بیماری بروز مشاهده می شود.

افزایش تشنگی

تکرر ادرار که برای از بین بردن قند اضافی از خون لازم است می‌تواند منجر به از دست رفتن آب اضافی بدن شود. با گذشت زمان، این مسئله می‌تواند باعث کمبود آب بدن شود و باعث شود فرد احساس تشنگی بیشتری نسبت به معمول داشته باشد.

ترمیم آهسته بریدگی‌ها و زخم‌ها

مقادیر زیاد قند در خون می‌تواند به اعصاب بدن و رگ‌های خونی آسیب برساند، که این موضوع می‌تواند گردش خون را در بدن مختل کند. در نتیجه، حتی بریدگی‌ها و زخم‌های کوچک ممکن است هفته ها یا ماه ها طول بکشد تا بهبود یابد. بهبود آهسته زخم نیز خطر عفونت را افزایش می‌دهد.

سوزن سوزن شدن، بی حسی یا درد در دست ها یا پاها

سطح بالای قند در خون می‌تواند بر گردش خون تأثیر بگذارد و به اعصاب بدن آسیب برساند. در افراد مبتلا به دیابت نوع 2، این موضوع ممکن است منجر به درد یا احساس سوزن سوزن شدن یا بی حسی در دست و پا شود. این بیماری به عنوان نوروپاتی شناخته می‌شود و در صورت عدم دریافت درمان دیابت خود می‌تواند با گذشت زمان بدتر شده و منجر به ایجاد عوارض جدی تر شود.

خارش و عفونت‌های ناشی از مخمر (قارچ‌ها)

قند بیش از حد در خون و ادرار مواد غذایی برای رشد مخمر‌ها در بدن فراهم می‌کند، که می‌تواند منجر به عفونت شود. عفونت‌های ایجاد شده توسط مخمر در مناطق گرم و مرطوب پوست مانند دهان، ناحیه تناسلی و زیر بغل بروز می‌کند. نواحی آسیب دیده در اثر مخمر معمولاً خارش دارند، اما ممکن است فرد دچار سوزش، قرمزی و درد نیز شود.

اهمیت شناخت نشانه های اولیه دیابت

شناخت علائم اولیه دیابت نوع 2 باعث تشخیص و معالجه به موقع در فرد می‌شود. دریافت درمان مناسب، ایجاد تغییر در شیوه زندگی و کنترل سطح قند خون می‌تواند سلامت و کیفیت زندگی فرد را تا حد زیادی بهبود بخشد و خطر عوارض را کاهش دهد. بدون درمان دیابت، سطح بالای قند خون به طور مداوم می‌تواند منجر به عوارض شدید و گاه تهدیدآمیزی است. برخی از عوارض جدی دیابت:

• بیماری قلبی
• سکته
• آسیب عصبی یا نوروپاتی
• مشکلات پا
• بیماری کلیه، که در نتیجه فرد نیاز به دیالیز دارد
• بیماری چشم یا از بین رفتن
• مشکلات جنسی در زنان و مردان
• زخم پای دیابتی
• قطع پا توسط پزشک

همچنین دیابت بدون درمان، می‌تواند منجر به سندرم هایپراسمولار هایپرگلیسمی قند خون (HHNS) شده که باعث افزایش شدید و مداوم سطح قند خون می‌شود. یک بیماری یا عفونت معمولاً باعث ایجاد  HHNS  است که می‌تواند منجر به بستری شدن فرد شود.

این عارضه ناگهانی تمایل دارد تا افراد مسن را تحت تأثیر قرار دهد. کنترل سطح قند خون برای جلوگیری از برخی از این عوارض بسیار مهم است. هرچه سطح قند خون کنترل نشده بماند، خطر سایر مشکلات بهداشتی بیشتر می‌شود. در این شرایط پرستار در منزل با کنترل به موقع قند خون از ایجاد این عوارض جلوگیری می‌کند.

عواملی که ریسک ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد:

• اضافه وزن
• سن بالای 25 سال
• ابتلا به دیابت حاملگی در طی بارداری گذشته
• نوزادی به وزن بیش از 4 کیلو به دنیا آورده‌اند
• سابقه خانوادگی دیابت نوع 2 را دارید
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)

عوارض دیابت مادر روی جنین

دیابت کنترل نشده بارداری می‌تواند منجر به مشکلاتی شود که هم مادر و هم کودک را تحت تأثیر قرار دهد. مادر می‌تواند عوارضی مانند فشار خون بالا (پره اکلامپسی) یا دیابت نوع 2 ایجاد کند. او همچنین ممکن است نیاز به زایمان سزارین داشته باشد.

عوارض دیابت مادر بر جنین می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تولد زودرس
• وزن بالاتر از حد طبیعی هنگام تولد
• افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 بعد از به دنیا آوردن جنین
• قند خون پایین
• زردی
• زایمان

دیابت در افراد و گروه سنی مختلف

دیابت در سالمندان

افزایش سن و رشد سالمندان جامعه، بیماری های دوران خود را خواهد داشت. یکی از این بیماری ها، دیابت است که با افزایش سن شیوع پیدا میکند. دیابت در سالمندان نیازمند مراقبت های ویژه در کنار سایر بیماریهای فرد می باشد.

آموزش و کنترل دیابت در فرد سالمند متفاوت است. سالمند می بایست ادامه زندگی با دیابت و تزریق انسولین را یاد بگیرد. در مواردی پرستار سالمند دیابتی به فرد کمک خواهد کرد تا بتواند استقلال خود را در درمان و مراقبت های دیابتی خود حفظ نماید و البته در موارد دیگر که سالمند با عدم توانایی روبرو هست، پرستار سالمند در منزل نقش بسزایی در مراقبت از فرد دیابتی دارد.

 دیابت بارداری یا دیابت حاملگی

خانم هایی که در بارداری دچار ازدیاد قند در خون می شوند به دیابت بارداری مبتلا شده اند. اگر دیابت بعد از بارداری هم ادامه داشته باشد، احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ در شما افزایش می‌یابد. وزن نوزاد به دنیا آمده اگر بیش از 4 کیلوگرم بوده، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در مادر افزایش می دهد.

علت دیابت حاملگی

در اکثر خانم ها به علت تغییرات هورمونی در دوران بارداری، میزان قند خون افزایش می یابد اما میزان آن به حدی نیست که دیابت در نظر گرفت. البته در صورت عدم کنترل دیابت، دوران بارداری خطر ناک می باشد. با کنترل دیابت بارداری و داشتن رژیم و تغذیه سالم در کنار ورزش، سلامت نوزاد و مادر در زایمان را حفظ کنید.

دیابت در کودکان

کودکان می‌توانند به دیابت نوع 1 و نوع 2 مبتلا شوند. کنترل قند خون به ویژه در جوانان بسیار حائز اهمیت است. زیرا این بیماری می‌تواند به اندامهای مهمی مانند قلب و کلیه آسیب برساند. 

دیابت در کودکان گاهی ناشی از دیابت نوع 1 هست که در اثر عوامل ژنتیکی، خانوادگی و بیماری‌های مختلف است.

دیابت در دوران کودکی منجر به تزریق انسولین تا پایان عمر کودک است. امروزه با کم تحرکی کودکان و تغذیه نادرست در کنار اضافه وزن و … دیابت نوع 2 در کودکان گسترش پیدا کرده است. پرستار کودک دیابتی در منزل همواره علائم دیابت، تغذیه و رژیم سالم، همچنین بازی و فعالیت های پر تحرک را برای وی در نظر بگیرد.

علائم دیابت در مردان و زنان

علاوه بر علائم عمومی دیابت، مردان مبتلا به دیابت ممکن است دچار اختلال جنسی، اختلال نعوظ (ED) و قدرت عضلانی ضعیف شوند. زنان مبتلا به دیابت همچنین می‌توانند علائمی مانند عفونت ادراری، عفونت مخمر و خشکی و خارش پوست داشته باشند.

از علائم دیگر در دیابت می‌توان کاهش وزن نامشخص، وجود کتون در ادرار (کتون‌ها محصولات جانبی از تجزیه عضلات و چربی‌ها هستند و زمانی که انسولین به اندازه کافی موجود نیست، بروز می‌کنند) و خستگی اشاره کرد. از آنجا که شناخت به موقع علائم دیابتی ار اهمیت بالایی دارد، پرستار سالمند نقش مؤثری در شناسایی آنها ایفا می‌کند و به این صورت از عوارض جدی آن جلوگیری می ‌شود.