کم کاری تیروئید و درمان آن

تیروئید غده‌ای ست به شکل پروانه ای و در جلوی گردن در پایین حنجره و بالای استخوانهای ترقوه قرار دارد.  تیروئید دو نوع هورمون از خود ترشح میکند، که  T4 و T3 هستند. این هورمون‌ها به تنظیم مصرف و ذخیره انرژی در بدن کمک می‌کنند. تیروئید وظیفه ی تنظیم سوخت و ساز در بدن را بعهده دارد.

غده تیروئید توسط غده دیگری در بدن به نام هیپوفیز تنظیم می‌شود. غده هیپوفیز در مغز قرار گرفته و با ترشح هورمون محرک تیروئید، باعث افزایش ترشح هورمونهای T4 و T3 در تیروئید می‌شود. غده تیروئید ممکن است دچار کم کاری یا پرکاری شود. شما می‌توانید برای بررسی بیماری تیروئید از خدمات آزمایش خون در منزل آسانیسم بهره ببرید.

علائم تیروئید کم کار

همانطور که قبلا اشاره کردیم وقتی تیروئید به اندازه کافی هورمون ترشح نکند دچار کم کاری تیروئید می‌شویم. این بیماری جز شایع‌ترین فرم بیماری تیروئید است. لازم بذکر است تیروئیدکم کار در خانم ها بیشتر از آقایان دیده می شود و با افزایش سن بیشتر هم میشود.

جالب است بدانید ممکن است یک فرد دچار کم کاری تیروئید باشد و علامتی نداشته باشد و برعکس فرد دیگری علائم بسیار شدید داشته باشد.

کم کاری تیروئید تدریجاً ایجاد می‌شود. برای همین در ابتدای بیماری علائم خفیف است و با پیشرفت بیماری علائم شدیدتر می شود. به همین دلیل گاهی بیماران به طور اتفاقی تشخیص داده می‌شوند. و توصیه میشود هر 5 سال یکبار شخص سالم آزمایش تیروئید بدهد .

علائم کم کاری تیروئید عبارتند از:

• نشانه های پوستی: پوست بطور غیر طبیعی خشک و ضخیم می‌شود. تعریق کمتر از حد معمول میشود. 
• ریزش مو: زمانی که هرمون‌های تیروئید کاهش یابد، موهای فرد نازک یا خشن و شکننده می‌شوند. ابروها می ریزند و ناخن‌ها شکننده می‌شوند.
• نشانه های چشمی: به پف آلود شدن و تورم اطراف چشم جز علائم این بیماری است. ولی همانطور که گفتیم علائم خیرگی نگاه و بیرون زدگی چشم مربوط به پرکاری تیروئید است که ممکن است گاهی با درمان بیماری تیروئید هم چنان باقی می‌ماند.
• چاقی و کم کاری تیروئید: یکی از نشانه‌های کاهش هورمون‌های تیروئید است که به آن کم کاری تیروئید می‌گویند. بر عکس این موضوع، اگر تیروئید بیش از نیاز بدن هورمون ترشح کند ممکن است دچار کاهش وزن ناگهانی شوید که به این حالت، پر کاری تیروئید میگویند.
• نشانه های قلب و عروق: ممکن است کاهش ضربان قلب و کاهش انقباض عضله قلب در شخص دیده شود که در نهایت منجر به کاهش عملکرد قلب بشود و  در نتیجه بیمار به دنبال فعالیت بدنی دچار خستگی و تنگی نفس می شود. (به اصطلاح نفس کم می‌آورد). این نشانه‌ها در فردی که بیماری زمینه ای قلب دارد می‌تواند تشدید شود.
• احساس سرمای شدید: تیروئید بدن را در تنظیم دمای خود دچار ناتوانی می کند. افرادی که کم کاری تیروئید دارند، بیش از حد معمول حس سرما دارند.
• نشانه های تنفسی: کم کاری تیروئید باعث ضعف عضلات تنفسی نیز می‌شود. در نتیجه عملکرد ریه‌ها کاهش می‌یابد. و شخص احساس خستگی و ضعف، تنگی نفس به هنگام فعالیت روزانه می‌شود.
• مشکلات تکلمی: کم کاری تیروئید می تواند باعث التهاب زبان و تارهای صوتی نیز بشود و فرد صدای خشن پیدا می کند و در خواب ممکن است دچار توقف های کوتاه تنفسی شود. در نتیجه فرد خواب راحتی ندارد و صبح با احساس خستگی بیدار شود.
• نشانه های دستگاه گوارش: حرکات دستگاه گوارش در کم کاری تیروئید آهسته میباشد در نتیجه فرد دچار یبوست می شود.
• نشانه های دستگاه تناسلی: کم کاری تیروئید در زنان  منجر به اختلالات قاعدگی می‌شود. که ممکن است  قاعدگی های کوتاه با فواصل طولانی تا قاعدگی‌های شدید و با فاصله کم متفاوت باشد. گاهی  منجر به قطع قاعدگی می‌شود. این اختلالات می‌تواند بارداری را با مشکل روبرو کند و گاهی زنان باردار که کم کاری تیروئید نیز دارند متاسفانه با افزایش ریسک سقط جنین روبرو هستند.  البته درمان این خطر را کاهش می‌دهد. در ادامه به موضوع تیروئید در زنان باردار خواهیم پرداخت.

تشخیص کم کاری تیروئید

تشخیص این نوع تیروئید با انجام آزمایش خون انجام پذیر است. در اندازه گیری، هورمونی است که از هیپوفیز برای تحریک ترشح هورمون‌های تیروئید، تولید می‌شود. این هورمون TSH نامیده میشود.شخصی که دچار کم کاری تیروئید است سطح هورمون TSH او بالا می‌رود.

درمان کم کاری تیروئید

کم کاری تیروئید با جایگزین کردن هورمون تیروئید قابل درمان است. قرص‌های تیروئید که همان هورمون تیروئید T4 هستند معمولاً به صورت خوراکی یک بار در روز و با شکم خالی و بصورت ناشتا استفاده می‌شوند. در بهترین توصیه میشود قرص تیروئید را صبح ها یک ساعت قبل از صبحانه بخورند.

معمولاً پس از شروع درمان در عرض دو هفته بیمار احساس بهبودی دارد اما گاهی  برای برطرف شدن کامل علائم گاهی تا چند ماه فرصت لازم است. تغییر دوز دارو را حتما باید پزشک  تشخیص دهد و به هیچ عنوان سرخود نباید دارو را قطع یا کم و زیاد کرد.

پزشک وقتی داروی تیروئید با نام لووتیروکسین را شروع می‌کند معمولاً ۶ هفته بعد آزمایش مجدد می‌نویسد  تا دوز مناسب داروبرای بیمار  را پیدا کند. وقتی دوز مناسب داروی بر اساس علائم تیروئید طی روزهای آتی مشخص شد بیماران می‌توانند سالیانه آزمایش بدهند و به پزشک مراجعه کنند.

گاهی اوقات براساس شرایط بیمار دوز دارو را تغییر میدهند که این کار با توجه به آزمایش و توسط پزشکان انجام می شود. مثلاً گاهی تیروئید بیمار  تشدید می‌شود یا در شرایط بارداری لازم است دوز دارو را افزایش دهیم. مصرف بعضی داروها مثل قرص های کلسیم، آهن، آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم می‌تواند در جذب اختلال ایجاد کند. و باید در زمان با فاصله از قرص تیروئید مصرف شود.

نکته: بعضی مواقع به دنبال کاهش وزن یا افزایش سن لازم است دوز داروی تیروئید کاهش یاید.

به خاطر داشته باشیم:

• همان مقدار از دارو که توسط پزشک تجویز شده است را فقط و فقط مصرف نمایید و هرگز خودسرانه مصرف دارو را کم یا زیاد نکنید.
• در صورتی که علائم تیروئید کم کار و پرکار را  احساس می‌کنید با پزشک متخصص تماس بگیرید.
• جهت حصول اطمینان از این که کم‌کاری تیروئید شما به خوبی تحت کنترل باقی مانده است در فواصل تعیین شده توسط پزشک حتما آزمایشات لازم را انجام داده و جهت تعیین دوز مصرفی به پزشک مراجعه کنید.
• این نکته را هم بدانید که بیماری شما مهم ولی به راحتی قابل درمان و کنترل است. با مصرف مرتب دارو و انجام چک آپ و مراجعه به هنگام به متخصص با یک فرد سالم تفاوتی نخواهید داشت.

مطالب مرتبط

انواع اختلالات تغذیه ای

اهمیت تغذیه با شیر مادر

پیشگیری از سوء تغذیه در سالمندان

تیروئید